Đắk Glong chịu nhiều áp lực, hệ lụy khi đất lâm nghiệp bị lấn chiếm

Khoảng 31.685 ha bị lấn chiếm

Đắk Glong có diện tích đất lâm nghiệp được quy hoạch là 99.836,28 ha. Trong đó, diện tích đất có rừng là 62.561 ha; đất chưa có rừng quy hoạch cho lâm nghiệp trên 37.275 ha; đất quy hoạch cho rừng phòng hộ trên 19.364 ha; quy hoạch cho rừng đặc dụng trên 23.780 ha; quy hoạch cho rừng sản xuất trên 56.692 ha; đất có rừng ngoài quy hoạch: 930,95 ha.

Cơ quan chức năng giải tỏa các trường hợp lấn chiếm đất rừng, san lấp mặt bằng và dựng nhà trái phép dọc quốc lộ 28, đoạn qua địa bàn xã Quảng Sơn (Đắk Glong). Ảnh: Lê Phước

Tuy nhiên, hiện nay diện tích đất lâm nghiệp đã bị lấn chiếm để sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp khá lớn với khoảng 31.685 ha. Diện tích này chủ yếu là do các cá nhân, hộ gia đình lấn chiếm để trồng các loại cây trồng như: cà phê, hồ tiêu, bơ, mít, sầu riêng, khoai lang, sắn, ngô, đậu…

Phần lớn các hộ gia đình sau khi chiếm đất lâm nghiệp đều thực hiện làm nhà tạm, lán trại tại khu vực sản xuất để cất giữ nông sản và nông cụ.

Do nhiều nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên. Trong đó, nguyên nhân chủ quan được xác định là do công tác tuyên truyền pháp luật về quản lý, bảo vệ phát triển rừng nói chung và phát triển rừng trên đất lâm nghiệp chưa sâu sát đến từng hộ dân.

Hầu hết diện tích đất lâm nghiệp trước đây do các công ty lâm nghiệp Nhà nước quản lý thiếu chặt chẽ, thực hiện các chủ trương giao khoán, liên doanh liên kết chưa phù hợp với quy định, hợp đồng không chặt chẽ, dẫn đến người dân phá rừng chuyển đổi mục đích sản xuất trái phép nhưng không được xử lý kịp thời.

Sự phối hợp giữa chính quyền địa phương và các đơn vị chủ rừng trong công tác quản lý, bảo vệ rừng và đất đai, dân cư ở một số thời điểm chưa chặt chẽ. Thậm chí, một số chủ rừng buông lỏng để người dân phá rừng, lấn chiếm đất rừng nhưng chưa được xử lý một cách triệt để.

Các chính sách bảo vệ và phát triển rừng chưa kịp thời sửa đổi cho phù hợp với thực tế từng địa phương. Mức hỗ trợ cho công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng còn thấp.

Về nguyên nhân chủ quan được xác định là do tình hình tăng dân số cơ học và tỷ lệ dân số tự nhiên trên địa bàn huyện lớn đã gây áp lực về đất sản xuất. Giai đoạn trước năm 2018, giá các mặt hàng nông sản ở mức cao nên nhiều người dân phá rừng để trồng cây nông nghiệp, hoặc bán đất trái phép cho những người nhập cư.

Gây nhiều tác động

Theo đánh giá của UBND huyện Đắk Glong, về kinh tế, mặc dù tạo ra khối lượng sản phẩm nông nghiệp lớn, góp phần tăng thu nhập và phát triển kinh tế địa phương, nhưng do diện tích sản xuất trên đất lâm nghiệp là tự phát, không theo quy hoạch, hạ tầng không được đầu tư nên giá trị kinh tế các mặt hàng nông sản thường thấp hơn.

Mặt khác, việc tăng diện tích trồng cây nông nghiệp tự phát đã tạo ra hiệu ứng dư thừa nguồn cung, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế vĩ mô của huyện nói riêng và và tỉnh nói chung.

Việc sản xuất nông nghiệp trên đất lâm nghiệp còn gây những tác động tiêu cực về xã hội như phá vỡ quy hoạch kinh tế, xã hội, gây khó khăn trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, bảo vệ đất lâm nghiệp của địa phương. Huyện chịu nhiều áp lực về đầu tư hạ tầng kỹ thuật khi có sự thay đổi về quy hoạch lâm nghiệp.

Về môi trường, bên cạnh làm ảnh hưởng đến việc khôi phục và phát triển rừng bền vững trên những diện tích đã bị lấn chiếm, quá trình cải tạo đất lâm nghiệp để sản xuất nông nghiệp còn làm suy thoái diện tích đất quy hoạch cho lâm nghiệp, giảm độ che phủ của rừng, ảnh hưởng đến phòng hộ đầu nguồn, điều hòa dòng chảy vào mùa mưa, nguồn nước ngầm xuống thấp.

Tình trạng xói mòn và rửa trôi đất cũng tăng lên, dẫn đến lũ lụt trên hệ thống sông trong khu vực ngày càng nghiêm trọng.

Một thực tế cho thấy, số vụ vi phạm về đất đai, lâm nghiệp trên địa bàn huyện có xu hướng ngày càng tăng lên. Các vụ vi phạm mặc dù được xử lý nhưng chưa triệt để. Nhiều vụ phá rừng, lấn chiếm đất rừng chưa phát hiện được đối tượng.

Ngoài tầm của huyện

Theo ông Trần Nam Thuần, Phó Chủ tịch UBND huyện Đắk Glong, phần lớn diện tích đất lâm nghiệp bị lấn chiếm là do dân di cư tự do từ phía Bắc vào. Có những hộ dân đã vào và sinh sống 20 năm. Việc sinh sống lâu năm nhưng sản xuất nông nghiệp trên đất lâm nghiệp đã tạo ra những khó khăn, hệ lụy nối tiếp nhau. Các mặt đời sống kinh tế, xã hội, an ninh - quốc phòng của huyện đều chịu tác động.

Các hộ dân sản xuất lâu năm trên đất lâm nghiệp, đời sống khó khăn, việc thụ hưởng về văn hóa, xã hội cũng bị ảnh hưởng. Từ đó. việc ổn định phát triển kinh tế cũng bị tác động tiêu cực. Đây là một trong những khó khăn nhiều năm nay nhưng ngoài tầm của huyện để giải quyết. Vì vậy, huyện đã tập trung đề xuất, kiến nghị tỉnh, Trung ương có những cơ chế, hướng tháo gỡ.