Những điểm mới cơ bản của luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015

So với luật Bầu cử ĐBQH năm 1997 (sửa đổi, bổ sung năm 2010) và luật Bầu cử ĐBHĐND năm 2003 (sửa đổi, bổ sung năm 2010), luật Bầu cử ĐBQH và ĐBHĐND năm 2015 có những điểm mới đáng lưu ý như sau:

Quốc hội quyết định ngày bầu cử toàn quốc đối với cuộc bầu cử ĐBQH, bầu cử ĐBHĐND các cấp; quyết định việc bầu cử bổ sung ĐBQH trong thời gian giữa nhiệm kỳ; quyết định thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia thay vì do Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện như trước đây. Ngày bầu cử được quy định rõ phải là ngày chủ nhật và được công bố chậm nhất là 115 ngày trước bầu cử chứ không phải là 105 ngày theo luật cũ. Việc tăng thêm 10 ngày nhằm tạo điều kiện về thời gian để bảo đảm các bước quy trình về hiệp thương được tốt hơn, việc chuẩn bị và tiến hành các trình tự bầu cử được thuận lợi hơn.

Luật Bầu cử ĐBQH và ĐBHĐND năm 2015 đã quy định cụ thể về tỷ lệ cơ cấu, thành phần đại biểu là nữ giới, là người đồng bào dân tộc thiểu số. Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự kiến cơ cấu, thành phần, số lượng ĐBQH, bảo đảm tỉ lệ đại diện hợp lý của các tầng lớp nhân dân trong Quốc hội. Tổng số người trong danh sách chính thức những người ứng cử ĐBQH có ít nhất 18% người dân tộc thiểu số, 35% là phụ nữ. Thường trực HĐND các cấp dự kiến cơ cấu, thành phần, phân bổ số lượng ĐBHĐND của cấp mình. Trong đó, bảo đảm có ít nhất 35% tổng số người trong danh sách chính thức những người ứng cử ĐBHĐND là phụ nữ, số lượng người ứng cử là người dân tộc thiểu số được xác định phù hợp với tình hình cụ thể của từng địa phương.

Điểm khác biệt hoàn toàn so với luật cũ, luật Bầu cử ĐBQH và ĐBHĐND năm 2015 mở rộng phạm vi đối tượng có quyền bầu cử. Cụ thể, những người đang bị tạm giam, những người đang chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc cũng sẽ được ghi tên vào danh sách cử tri để bầu ĐBQH và ĐBHĐND cấp tỉnh, nơi người đó đang bị tạm giam, đang được giáo dục, cai nghiện bắt buộc.

Tiêu chuẩn của người ứng cử ĐBQH được quy định tại luật Tổ chức Quốc hội, còn tiêu chuẩn ĐBHĐND quy định trong luật Tổ chức chính quyền địa phương. Trên cơ sở các quy định của 2 luật này, các cơ quan, tổ chức, đơn vị được quyền giới thiệu người ra ứng cử. Qua đó, cần đề cao trách nhiệm, giới thiệu những ứng cử viên tiêu biểu, có độ tuổi thích hợp, có đủ tài, đủ đức để cử tri có điều kiện lựa chọn người thực sự xứng đáng làm đại biểu cho mình để bảo đảm chất lượng từng bước nâng cao hơn nữa năng lực, trình độ của đại biểu.

Những quy định mới nói trên của luật Bầu cử ĐBQH và ĐBHĐND năm 2015 là cơ sở phục vụ cuộc bầu cử ĐBQH khóa XIV và bầu cử ĐBHĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 – 2021 diễn ra vào ngày 22/5 sắp tới.