Chính phủ họp thường kỳ tháng 3/2017: Nhiều tín hiệu tốt của nền kinh tế

Cùng dự có Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng ​3/2017. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN

Phát biểu khai mạc phiên họp, Thủ tướng nêu ra 10 tín hiệu tốt của nền kinh tế như kinh tế vĩ mô ổn định; chỉ số giá tiêu dùng (CPI) 3 tháng tăng 0,9%, thấp hơn mức 0,99% cùng kỳ năm ngoái; tăng trưởng tín dụng đạt 3% so với 1,54% của quý 1 năm ngoái; xuất khẩu tăng mạnh, ước đạt trên 43 tỷ USD, tăng 12,8%; các khu vực nông nghiệp, dịch vụ tăng cao hơn cùng kỳ; trong đó, nông nghiệp tăng 2,03%, trong khi cùng kỳ âm 1,31%.

Theo Thủ tướng, khách quốc tế tiếp tục tăng nhanh với 3,2 triệu lượt; vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tăng mạnh với số vốn đăng ký đạt trên 2,9 tỷ USD. Tính cả tăng vốn và mua cổ phần đạt trên 7,7 tỷ USD, tăng 7,6% so với cùng kỳ, trong đó vốn thực hiện đạt cao: 3,62 tỷ USD.

Thu ngân sách cũng tăng mạnh, đạt 23,4% dự toán, tăng 13,5% so với cùng kỳ; doanh nghiệp thành lập mới tiếp tục tăng nhanh, quý 1 đạt trên 26.500 doanh nghiệp thành lập mới, tăng 11% về số doanh nghiệp và 45,8% về vốn.

Điểm đáng chú ý là tổng vốn đăng ký tăng thêm gần 600.000 tỷ đồng, trong đó doanh nghiệp thành lập mới tăng trên 270.000 tỷ đồng và doanh nghiệp tăng vốn là 325.000 tỷ đồng.

Một thông tin vui nữa là chỉ số Nhà quản trị mua hàng của Việt Nam do Nickey công bố đạt cao với 54,6%, tăng hơn tháng Ba vừa qua là 54,2% và cao hơn so với bình quân ASEAN là 50,9%.

Môi trường đầu tư kinh doanh tiếp tục được cải thiện. Đã có 51 tỉnh, thành phố có chất lượng điều hành đạt từ khá trở lên dựa trên kết quả mà Phòng Thương mại và Công nghiệp vừa công bố về chỉ số năng lực cạnh tranh PCI.

Tuy vậy, Thủ tướng thẳng thắn đề cập đến vấn đề đáng lo ngại của nền kinh tế hiện nay là tăng trưởng GDP quý 1 mới đạt 5,1%, là mức tăng thấp. Trong khi nông nghiệp, dịch vụ tăng khá khu vực công nghiệp và xây dựng tăng thấp. Nguyên nhân chính là khai thác dầu và công nghiệp chế tạo chưa đạt kế hoạch đề ra. Với xuất khẩu, nếu loại trừ yếu tố giá chỉ tăng 6,7%.

Đề cập đến các thành phần đóng góp vào GDP gồm nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và thuế, Thủ tướng cho rằng, cần tìm ra dư địa tăng trưởng để khắc phục tình trạng GDP quý 1 tăng thấp.

Cho rằng quý 1 tốc độ giải ngân vốn đầu tư công còn chậm, chỉ đạt 12,4% dự toán, trong khi cùng kỳ năm ngoái là 16%, Thủ tướng nhấn mạnh, mục tiêu huy động vốn đầu tư toàn xã hội đặt ra tuy quyết liệt, nhưng thực hiện trong quý 1 cũng chỉ đạt 32%, là con số chưa cao.

Trong khi đó, cổ phần hóa doanh nghiệp chậm và chưa có doanh nghiệp lớn bán vốn, thoái vốn cổ phần hóa đạt yêu cầu, kế hoạch đề ra. Bên cạnh đó, tai nạn giao thông, cháy, nổ, phá rừng, xâm hại tình dục trẻ em… vẫn còn phức tạp và phải tiếp tục xử lý quyết liệt.

Tại phiên họp, Thủ tướng cũng đã phân tích tình hình thế giới diễn biến khó lường, nhiều nước có xu hướng bảo hộ mậu dịch, trong đó Mỹ có xu hướng bảo hộ mậu dịch và tăng lãi suất, có thể khiến xuất khẩu của nước ta gặp bất lợi. Nhất là Mỹ đang chủ trương cân bằng xuất nhập khẩu, trong khi Việt Nam là 1 trong 16 nước xuất khẩu lớn vào Mỹ với nhập siêu vào Mỹ là gần 30 tỷ USD.

Cùng với đó, dòng vốn đầu tư nước ngoài cả trực tiếp và gián tiếp nước ngoài đều bị ảnh hưởng, khiến lợi thế thu hút đầu tư của Việt Nam bị giảm.

Với việc FED tuyên bố tiếp tục tăng lãi suất nhiều lần nữa từ nay đến cuối năm và năm 2018 có thể khiến USD tăng giá, gây sức ép lên lạm phát của nước ta và tạo sức ép lên tỷ giá và lãi suất và đồng Việt Nam. Trong khi đó, nghĩa vụ trả nợ của nước ta tăng thêm khoảng 4.560 tỷ đồng.

Trong bối cảnh đó, Thủ tướng đặt vấn đề, phải tăng trưởng và kiềm chế lạm phát để đảm bảo được các cân đối vĩ mô như ngân sách Nhà nước, nợ công, đầu tư, xuất nhập khẩu, giải quyết việc làm, thu nhập của người dân.

Do đó, Thủ tướng cho rằng cần có sự phản ứng chính sách chặt chẽ, linh hoạt, cả chính sách thương mại, chính sách tiền tệ và đặt biệt là theo dõi sát diễn biến tình hình để có biện pháp kịp thời và chủ động hơn. Trong đó có việc tái cơ cấu, nhất là tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại; nâng cao năng lực nền kinh tế, kể cả công nghệ và quản lý.

Nhấn mạnh dư địa tăng trưởng còn lớn trong nhiều lĩnh vực, Thủ tướng cho rằng, nếu khai thác tốt, với quyết tâm cao sẽ tìm ra lối đi; trong đó, Thủ tướng cho rằng cần đẩy mạnh huy động vốn đầu tư xã hội để thúc đẩy tăng trưởng.

Trong phần thảo luận về công tác xây dựng thể chế, các thành viên Chính phủ nghe và cho ý kiến về các dự thảo: Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc kéo dài thời hạn chuyển đổi Văn phòng Công chứng; Dự thảo nghị quyết của Quốc hội về điều chỉnh mức đóng vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp đối với người sử dụng lao động…

Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Cũng tại phiên họp, Chính phủ đã nghe Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ và đại diện nhóm chuyên gia Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ công nghệ thông tin Việt Nam trình bày báo cáo chuyên đề về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (CMCN 4.0 - Industry 4.0).

Các ý kiến chuyên gia đã nêu một số giải pháp về việc cần làm gì để Việt Nam không lỡ “con tàu CMCN 4.0”.

PGS. TS Trần Đình Thiên cho rằng cần xây dựng chiến lược chuyển đổi số, quản trị thông minh (thể chế hiện đại, chính quyền hiện đại), xây dựng hạ tầng kết nối số và an ninh mạng, tạo nguồn nhân lực số, xây dựng công nghiệp công nghệ số, nông nghiệp thông minh, du lịch thông minh; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp; xây dựng đô thị thông minh.

Đại diện Tập đoàn FPT cho rằng “cần quyết tâm và khát vọng” hay theo đại diện Tập đoàn Viettel thì cần “một cách tiếp cận độc đáo khác biệt và khả thi”.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chia sẻ, muốn tận dụng được CMCN 4.0 thì đầu tiên phải có hành động mang tính đột phá về công nghệ thông tin (CNTT). Vấn đề này đã được đề cập tại nhiều văn bản, chính sách nhưng “hành động còn ở mức độ”.

Cho rằng nên chọn một số việc cụ thể để triển khai, Phó Thủ tướng chỉ ra, trong lĩnh vực CNTT thì trước hết phải phát triển hạ tầng băng rộng với tinh thần như phủ 2G hồi trước là tới mọi ngõ ngách của đất nước. Phó Thủ tướng cũng cho rằng cần đẩy mạnh dịch vụ công qua mạng, phát triển nguồn nhân lực CNTT hay tìm ra một số doanh nghiệp chủ lực, không kể Nhà nước, tư nhân, hay liên doanh để đặt các bài toán cụ thể về vấn đề này.

Sau khi nghe các ý kiến, Thủ tướng giao Văn phòng Chính phủ nghiên cứu, có hình thức phù hợp như xây dựng nghị quyết hay chỉ thị về vấn đề này để có chỉ đạo chung trong triển khai.

Thủ tướng nhấn mạnh, phải tận dụng cơ hội, có giải pháp hạn chế thách thức của CMCN 4.0. Các cấp, các ngành, trước hết là Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Thông tin và Truyền thông, các cơ quan báo chí, bản thân các tập đoàn, tổng công ty phải làm tốt công tác truyền thông, tăng cường nhận thức về CMCN 4.0, “để toàn xã hội, từng người dân, mọi doanh nghiệp, mọi cơ quan, các tổ chức đều hiểu về thời cơ, thách thức của CMCN 4.0”. Từ nhận thức đó, có cách ứng xử, có định hướng, tư duy phát triển phù hợp.

Thủ tướng đề nghị các viện nghiên cứu, trước hết là hai Viện Hàn lâm (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ và Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam), các chuyên gia, nhà khoa học, mọi doanh nghiệp và người dân cùng chung tay tận dụng cơ hội của CMCN 4.0 để đổi mới sáng tạo, có nhiều tư duy mới, sáng tạo mới để đưa đất nước có bước đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội.

Thủ tướng yêu cầu Hội đồng Quốc gia về Phát triển bền vững và Nâng cao năng lực cạnh tranh cần có nhận thức toàn diện, chủ động, tận dụng các cơ hội của CMCN 4.0, kịp thời đưa ra các cơ chế chính sách liên quan một cách đồng bộ, xuyên suốt và mang tính liên ngành trong chính sách tổng thể phát triển kinh tế - xã hội. Thường xuyên nghiên cứu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ những chính sách, thể chế cần thay đổi, bổ sung để tận dụng được cơ hội của CMCN 4.0.

Cho rằng nòng cốt của CMCN 4.0 là CNTT, Thủ tướng giao Ủy ban quốc gia về ứng dụng CNTT nghiên cứu, đề xuất các giải pháp nhằm phát huy ưu thế của CNTT, tạo thuận lợi cho phát triển CMCN 4.0.

Trước sự có mặt của lãnh đạo các tập đoàn Viettel, FPT tại phiên họp, Thủ tướng đề nghị “các đồng chí đi đầu trong tận dụng cơ hội của CMCN 4.0 để phát triển đất nước”.

Đối với các thành viên Chính phủ, các bộ, ngành, cần tập trung triển khai các nhiệm vụ với tinh thần quyết liệt, chủ động như đánh giá hiện trạng, rà soát, lồng ghép các nội dung triển khai liên quan đến CMCN 4.0 trong chiến lược phát triển của bộ, ngành mình.

Về đào tạo nhân lực, Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội phải làm gì để có đội ngũ chuyên gia giỏi, đáp ứng yêu cầu CMCN 4.0. Bộ Y tế cần làm gì để phát triển công nghệ sinh học, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh cho nhân dân, làm sao để chủ động về dược phẩm, trang thiết bị.

Thủ tướng đề nghị các Bộ trưởng phải nhận thức rõ, tập trung hơn vào việc này, “tránh tình trạng chỗ nào cũng nói CMCN 4.0 nhưng hỏi làm gì cho bản thân bộ mình, ngành mình thì không ai biết rõ ràng”.

Trong quá trình thực hiện CMCN 4.0, Thủ tướng nhấn mạnh tiếp tục thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ về thúc đẩy môi trường kinh doanh lành mạnh, tạo điều kiện cho mọi thành phần kinh tế cùng phát triển, để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thủ tướng giao Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với Bộ, ngành, đơn vị liên quan theo dõi tình hình triển khai, hằng năm xây dựng báo cáo kết quả thực hiện, kể cả việc đôn đốc, phát hiện thể chế, tham mưu, đề xuất để đưa CMCN 4.0 mạnh mẽ, quyết liệt vào Việt Nam.

Thủ tướng kết luận phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 3/2017. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Phát biểu kết luận phiên họp, ngoài 10 điểm sáng về kinh tế-xã hội và một số điểm tồn tại đã nêu đầu phiên họp, Thủ tướng nhấn mạnh thêm một số điểm như đầu tư toàn xã hội tăng cao hơn cùng kỳ năm trước, trong đó đầu tư khu vực tư nhân trong nước có tỉ trọng lớn nhất, mức tăng trưởng cao nhất. Chất lượng các dự án FDI khá hơn. Kim ngạch xuất khẩu, nhất là của các doanh nghiệp trong nước tăng cao hơn cùng kỳ. Số lượng doanh nghiệp thành lập mới, trong đó có những doanh nghiệp khởi nghiệp tăng mạnh. 65% doanh nghiệp tư nhân có lãi, cao nhất trong 5 năm. Có 51 tỉnh, thành phố có chất lượng điều hành từ khá trở lên. Các điểm tích cực này thể hiện môi trường kinh doanh và đầu tư của Việt Nam đang hỗ trợ sự phát triển của doanh nghiệp, Thủ tướng nhìn nhận.

Tuy nhiên, Thủ tướng cho rằng nền kinh tế nước ta đang đối diện sức ép lớn, chủ yếu là từ vấn đề dài hạn, tồn tại nhiều năm nay, chưa được giải quyết và cộng với tình hình quốc tế hết sức phức tạp, nhất là chính sách bảo hộ thương mại, chính sách thuế biên giới của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Cụ thể, có 2 sức ép, gồm sức ép về tăng trưởng và sức ép về tỉ giá. Tăng trưởng quý I đạt thấp, đặc biệt là công nghiệp, động lực chính của tăng trưởng. Vì vậy, Thủ tướng nhấn mạnh, phải có kịch bản tăng trưởng của từng ngành và sản phẩm, nhằm vào lĩnh vực có nhiều tiềm năng nhưng đạt thấp như công nghiệp khai khoáng, xây dựng, công nghiệp chế tạo… Các lĩnh vực khác như nông nghiệp, du lịch cần tiếp tục đẩy mạnh để đạt con số kỳ vọng tốt nhất.

GDP quý I chỉ đạt trên 5% nên nếu không có quyết tâm chỉ đạo, nỗ lực vượt bậc của các cấp, các ngành, đặc biệt là các Bộ trưởng, Chủ tịch UBND các địa phương thì khó có thể đạt mức tăng trưởng 6,7% trong năm nay, Thủ tướng nêu rõ.

Sức ép thứ hai là tỉ giá cùng với đó là lãi suất, từ đó gây sức ép lên lạm phát trong bối cảnh Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất USD. Cùng với nhiều yếu tố khác trong nước và quốc tế, theo Thủ tướng, nếu không quản lý, điều hành tốt thì khó giữ lạm phát ở ngưỡng 4%. “Nếu chúng ta tăng trưởng mà lạm phát cao thì không có ý nghĩa”, Thủ tướng bày tỏ, và nếu không giữ được tăng trưởng và lạm phát thì ảnh hưởng lớn đến một loạt chỉ tiêu như tạo việc làm, thu nhập của người dân…

Tồn tại nữa mà Thủ tướng đề cập là một số vấn đề trong lĩnh vực xã hội như cháy nổ, tai nạn giao thông, nạn phá rừng, cát tặc…

Giải pháp nằm ở đâu? Thủ tướng cho rằng còn nhiều lãng phí trong xã hội, trong tiêu dùng, cho nên cần triệt để tiết kiệm trong đầu tư, trong sản xuất kinh doanh để giảm chi phí, hạ giá thành, tăng giá trị gia tăng và tăng GDP. Đây không chỉ là giải pháp trước mắt mà là giải pháp cơ bản và dài hạn, phản ánh khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.

“Chúng ta nói có tiến bộ về môi trường đầu tư kinh doanh nhưng thực tế ở địa phương, ở xã, phường, cơ sở, còn một bộ phận cán bộ chưa làm tốt việc này, vì vậy chủ trương của chúng ta là tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, đặt yêu cầu trong đẩy mạnh cải cách thể chế”, Thủ tướng nêu rõ. Cải cách, đổi mới thể chế là gốc của sự phát triển.

Nhân dịp này, Thủ tướng biểu dương Văn phòng Chính phủ có một trang web riêng để nghe doanh nghiệp phản ánh tình hình sản xuất kinh doanh, báo cáo với Thường trực Chính phủ để tháo gỡ kịp thời hơn. “Qua một năm triển khai Nghị quyết 35 đã có nhiều kết quả tốt đẹp. Thủ tướng Chính phủ quyết định sẽ mở hội nghị với doanh nghiệp lần thứ hai”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định.

Yêu cầu đẩy mạnh cải cách doanh nghiệp Nhà nước, Thủ tướng cho rằng, đây là nguồn lực lớn mà chưa được sử dụng thật sự hiệu quả nên cần tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực này thông qua cổ phần hóa, bán toàn bộ hoặc phần lớn vốn Nhà nước để thay đổi cách thức quản trị, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp, góp phần tăng GDP. “Nhanh nhưng không được thất thoát tài sản Nhà nước”, Thủ tướng yêu cầu về công tác cổ phần hóa.

Thủ tướng cũng cho rằng nguồn lực vật chất trong nhân dân còn rất lớn, làm sao huy động để phục vụ sản xuất kinh doanh. Nhấn mạnh yêu cầu tăng cường xử lý nợ xấu để giảm lãi suất cho vay, Thủ tướng nêu rõ nếu không giảm được lãi suất thì cũng không được tăng lãi suất. Bởi với tổng dư nợ hơn 5,5 triệu tỷ đồng của toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, nếu giảm được 1% lãi suất thì nền kinh tế tiết kiệm được 55.000 tỷ đồng chi phí tài chính.

Cùng với vấn đề ngắn hạn, cần dành nhiều thời gian hơn cho giải quyết vấn đề dài hạn như hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, trong đó, chú ý việc phát triển bất động sản đúng hướng.

Bên cạnh tốc độ tăng trưởng cũng cần nâng cao chất lượng tăng trưởng, giải quyết tốt các vấn đề xã hội, nâng cao mức sống nhân dân, trong đó, cần tổ chức tốt kỳ thi THPT quốc gia. Thúc đẩy tiêu dùng nội địa để phục vụ 100 triệu dân. Cố gắng tăng trưởng bán lẻ đạt mức 2 con số.

Biện pháp tập trung là tăng cường chỉ đạo, quyết liệt, cụ thể, chống hiện tượng trì trệ hiện nay của một bộ phận cán bộ công chức, Thủ tướng yêu cầu. “Vì vậy, Bộ trưởng, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố phải ra tay trực tiếp. Các Phó Thủ tướng phụ trách phải chỉ đạo giao ban, kiểm tra, xử lý cụ thể. Cùng với việc tháo gỡ thể chế, chúng ta phải chỉ đạo cụ thể những vấn đề vướng mắc hiện nay trong sản xuất kinh doanh, để tạo thuận lợi nhất cho phát triển”.

Nhân dịp này, Thủ tướng hoan nghênh Bộ Thông tin và Truyền thông đã có thông điệp mạnh mẽ với Google, Facebook, khẳng định chủ quyền, không để họ bỏ qua những yêu cầu của ta, làm ảnh hưởng đến an ninh chính trị, an toàn xã hội. Đồng thời, giao Bộ Thông tin và Truyền thông chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương chủ động thông tin chính xác, kịp thời, tạo tâm lý tốt về mọi mặt trong kinh tế-xã hội, về chỉ đạo điều hành của Chính phủ, của các cấp, các ngành, góp phần tạo đồng thuận, khuyến khích tinh thần doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, phấn đấu thực hiện các mục tiêu nhiệm vụ năm 2017, trước hết là quý II năm nay đạt kết quả tốt nhất.