Đại biểu Quốc hội Võ Đình Tín đề nghị bổ sung quy định về xóa án tích, khiển trách và hòa giải tại cộng đồng

Đại biểu Võ Đình Tín, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông đề nghị bổ đề nghị bổ sung quy định về xóa án tích, khiển trách và hòa giải tại cộng đồng

1. Về phạm vi sửa đổi Bộ luật hình sự năm 2015

Phạm vi sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự (BLHS) năm 2015 lần này tôi cho rằng phạm vi sửa đổi của Dự thảo luật là phù hợp, bổ sung được một số vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn sau khi BLHS năm 2015 được thông qua để đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới.

2. Về phần chung của BLHS 2015

Trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân thương mại (phân loại, mở rộng trách  nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại).

Về phân loại tôi thống nhất với cách phân loại tội phạm đối với pháp nhân thương mại tại Khoản 2, Điều 9, Dự thảo luật vì cách phân loại này phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay; cũng như thể hiện rõ được trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại trong giai đoạn hiện nay.

Về mở rộng trách nhiệm hình sự: Tôi nhất trí mở rộng trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại đối với tội tài trợ khủng bố (Điều 300) và tội rửa tiền (Điều 324). Nhất trí với việc mở rộng trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại bổ sung tội tài trợ khủng bố tại Khoản 4, Điều 300 và tội rửa tiền tại Khoản 6, Điều 324 của Dự thảo. Việc đưa ra quy định này là phù hợp với xu hướng chung của thế giới, nhất là trong giai đoạn hiện nay loại tội phạm rửa tiền và khủng bố có thể có liên quan với các pháp nhân thương mại. Ngoài ra, quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại đối với 02 loại tội phạm này cơ bản giúp ta tránh khỏi những ảnh hưởng bất lợi trong quá trình hội nhập quốc tế.

Về xóa án tích theo quyết định của tòa án: Tại Khoản 2, Điều 71 quy định thời hạn xóa  án tích theo quyết định của tòa án không liệt kê trường hợp người bị phạt tù nhưng được hưởng án treo (trong khi đó Khoản 2, Điều 70 về đương nhiên được xóa án tích lại có quy định áp dụng đối với trường hợp người bị phạt tù nhưng được hưởng án treo) là chưa đồng bộ. Mặt khác, việc quy định thời hạn tòa án xem xét xóa án tích cho người phạm tội áp dụng hình phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ bằng thời hạn đối với người chấp hành án phạt tù đến 05 năm là thiếu công bằng. Do đó, đề nghị chỉnh lý Điều 71 theo hướng bổ sung trường hợp người bị phạt tù nhưng được hưởng án treo; mặt khác phân định rõ thời hạn xóa án tích như sau:

+ Trường hợp bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù nhưng cho hưởng án treo thì hạn được tòa án xem xét xóa án tích là 02 năm;

+ Trường hợp bị phạt tù đến 05 năm thì thời hạn được tòa án xem xét xóa án tích là 03 năm.

Về khiển trách và hòa giải tại cộng đồng:

Việc xử lý người chưa thành niên phạm tội cần phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của họ, khi xét thấy không cần thiết phải áp dụng hình phạt thì cơ quan tiến hành tố tụng áp dụng các biện pháp khác, trong đó có miễn trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, sau khi miễn trách nhiệm hình sự thì cần phải áp dụng biện pháp giám sát, giáo dục nhất định (trừ các trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 29 của BLHS năm 2015) để đảm bảo tính răn đe, giáo dục, tạo điều kiện cho họ có cơ hội hòa nhập cộng đồng, trở thành công dân có ích cho xã hội và cũng nhằm thực hiện Công ước quốc tế về quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên. Do đó, tôi đề nghị giữ như quy định của BLHS năm 2015.

Hòa giải tại cộng đồng là một trong ba biện pháp giám sát, giáo dục áp dụng bắt buộc do cơ quan điều tra, viện kiểm sát hoặc tòa án phối hợp với UBND cấp xã tổ chức thực hiện sau khi miễn trách nhiệm hình sự thì trong một số trường hợp sẽ dẫn đến chồng chéo với quy định tại Khoản 3, Điều 29 của bộ luật này và hòa giải tại cộng đồng không còn là biện pháp giám sát, giáo dục sau khi được miễn trách nhiệm hình sự. Do đó, tôi thống nhất chọn phương án 2. 

Về tội sản xuất, buôn bán hàng cấm (Điều 190 và tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm (Điều 191 của BLHS năm 2015):

Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định: “Hàng cấm” gồm hàng hóa cấm kinh doanh; hàng hóa cấm lưu hành, sử dụng; hàng hóa chưa được phép lưu hành, sử dụng tại Việt Nam (khoản 6 Điều 3). Tuy nhiên, tính chất của từng loại hàng hóa có sự khác nhau do hàng hóa chưa được phép lưu hành, chưa được phép sử dụng tại Việt Nam có thể là các loại đang xin phép lưu hành hoặc đang thử nghiệm tại Việt Nam. Do đó, đề nghị chỉnh lý Dự thảo luật theo hướng: Đối với hàng hóa chưa được phép lưu hành, chưa được phép sử dụng tại Việt Nam thì ngoài điều kiện về giá trị hàng hóa, thu lợi bất chính, còn phải thỏa mãn điều kiện đã bị xử phạt hành chính hoặc đã bị kết án về một số tội cùng tính chất, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì mới xử lý hình sự.

Đối với hành vi buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá nhập lậu. Theo quy định của luật Phòng, chống tác hại thuốc lá thì hành vi buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điếu nhập lậu là hành vi bị nghiêm cấm; đồng thời Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 (được sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị định số 184/2015/NĐ-CP ngày 19/11/2015 của Chính phủ) quy định thuốc lá điếu nhập lậu là hàng cấm. Do đó, để bảo đảm đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điếu nhập lậu đang diễn ra phổ biến hiện nay, đề nghị bổ sung hành vị buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điếu nhập lậu vào Điều 190 và Điều 191 của Dự thảo luật.

Xin cảm ơn Quốc hội!

* Tiêu đề do Tòa soạn đặt.