Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò người thầy giáo và công tác giáo dục lý luận chính trị

Người chỉ rõ “thiện, ác vốn chẳng phải là bản tính cố hữu, phần lớn đều do giáo dục mà nên”. Người khẳng định: “Nhiệm vụ giáo dục là rất quan trọng và vẻ vang, nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục… không có giáo dục, không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế - văn hóa”. Người luôn đánh giá đúng và đề cao vai trò của các thầy, cô giáo đối với xã hội và coi thầy, cô giáo tốt “xứng đáng là người thầy vẻ vang nhất”, “là những người anh hùng vô danh”.

Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang, xứng đáng với danh hiệu “Người kỹ sư tâm hồn”, “người chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng văn hóa”, người thầy giáo phải cải tạo tư tưởng bản thân và “cần xây dựng tư tưởng dạy học để phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân”.

Bác Hồ thăm và nói chuyện với thầy và trò Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, ngày 21/10/1964. Ảnh tư liệu

Trong tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục, Người thường xuyên quan tâm tới công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Theo Người, giáo dục lý luận chính trị có ý nghĩa rất quan trọng, vì nó trang bị cho người học lập trường giai cấp vô sản vững chắc, tin tưởng vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, định hướng cho hành động của con người.

Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Không học lý luận thì chí khí kém kiên quyết, không trông xa thấy rộng, trong lúc đấu tranh dễ lạc phương hướng, kết quả là “mù chính trị”, thậm chí hủ hóa, xa rời cách mạng”; công tác giáo dục lý luận chính trị của Đảng tiên phong phải đạt trình độ tiên phong: “Đảng muốn vững phải có chủ nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam”.

Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, công tác giáo dục lý luận chính trị cần thực hiện tốt một số nội dung chủ yếu. Một là, giáo dục lý luận Chủ nghĩa Mác - Lênin. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng lý luận Chủ nghĩa Mác - Lênin là học thuyết duy nhất từ trước tới nay đặt ra mục tiêu, chỉ rõ con đường giải phóng triệt để giai cấp công nhân, nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức trên thế giới khỏi nô dịch và bóc lột, khỏi đói nghèo và tha hóa về nhiều mặt. Trong công tác giáo dục lý luận Mác-Lênin, Người căn dặn không được lí luận suông, sách vở, giáo điều: “Phải học tập tinh thần của chủ nghĩa Mác - Lênin để áp dụng lập trường, quan điểm và phương pháp ấy mà giải quyết cho tốt những vấn đề thực tế trong cách mạng của chúng ta. Như thế học tập lý luận cốt để áp dụng vào thực tế”.

Hai là, giáo dục các chuẩn mực đạo đức cách mạng và các nguyên tắc rèn luyện các chuẩn mực đó. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng vấn đề xây dựng đạo đức cách mạng, coi đạo đức là cái gốc, cái nền tảng của người cách mạng. Người dạy: “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó” và chỉ rõ người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang; có đạo đức cách mạng thì gặp khó khăn, gian khổ, thất bại không rụt rè, lùi bước, khi gặp thuận lợi, thành công vẫn giữ vững tinh thần gian khổ, chất phác, khiêm tốn,…

Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra những điểm cơ bản của đạo đức cách mạng Việt Nam gồm: Trung với nước, hiếu với dân; yêu thương con người; cần kiệm liêm chính, chí công vô tư; tinh thần quốc tế trong sáng. Người cũng nêu lên những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới trong xã hội để chính Người tự rèn luyện và để giáo dục cán bộ, đảng viên, nhân dân cùng thực hiện, đó là: “Nói phải đi đôi với làm”, “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn 100 bài diễn văn tuyên truyền”, phải nêu gương về đạo đức; phải xây đi đôi với chống; phải tu dưỡng đạo đức suốt đời.

Ba là, giáo dục đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước. Bởi vì, mọi đường lối, chủ trương của Đảng đều xuất phát từ thực tế, tôn trọng quy luật khách quan. Người khẳng định: “Những chính sách và nghị quyết của Đảng đều vì lợi ích của nhân dân. Vì vậy, đạo đức cách mạng của người đảng viên là bất kỳ khó khăn đến mức nào cũng kiên quyết làm đúng chính sách và nghị quyết của Đảng”.

Bốn là, đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng dạy học trong giáo dục lý luận chính trị. Theo Bác Hồ, giáo dục lý luận chính trị phải gắn lý luận với thực tiễn, học đi đôi với hành. Người dạy: “Trong việc giáo dục và học tập, phải chú trọng đủ các mặt: Đạo đức cách mạng, giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hóa, khoa học - kỹ thuật, lao động và sản xuất”; mỗi khóa học, lớp học, cơ sở đào tạo phải có kế hoạch gắn nội dung học tập với tham quan thực tế, phải khai thác kinh nghiệm thực tiễn của các đơn vị đến tham quan, nghiên cứu thông qua người học. Phải kiên quyết chống bệnh hình thức, đi thực tế theo lối “cưỡi ngựa xem hoa”, chỉ học lí luận suông mà phải xác định “Mục đích học để vận dụng chứ không phải học vì lý luận”.

Những nội dung chủ yếu trong tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của người thầy giáo và công tác giáo dục lí luận chính trị luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, cụ thể hóa bằng những chủ trương, chính sách đúng đắn, thiết thực. Vai trò của người thầy giáo và công tác giáo dục lí luận chính trị đã và đang góp phần to lớn nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo; giữ vững tư tưởng chính trị, nâng cao đạo đức, lối sống cho cán bộ đảng viên và nhân dân, được mọi tầng lớp nhân dân đồng tình ủng hộ.