Di tích chùa Keo

Chùa Keo, xã Duy Nhất,huyện Vũ Thư, Thái Bình được xây dựng vào thế kỷ XVII (năm 1632), có nguồn gốctừ một ngôi chùa có tên là Nghiêm Quang Tự, do Thiền sư Dương Không Lộ(1016-1094) xây dựng. Ban đầu, chùa có tên là Nghiêm Quang tự; đến năm 1167 đờivua Lý Anh Tông mới đổi thành Thần Quang Tự. Vì Giao Thủy có tên Nôm là Keo,nên ngôi chùa được gọi là chùa Keo.

Chùa Keo có quy môkiến trúc rộng lớn, diện tích toàn bộ chùa khoảng 108.000m2. Chùa gồm 12 tòa,102 gian là những công trình kiến trúc chính và bốn tòa 24 gian của các côngtrình kiến trúc phụ trợ, tổng số là 16 tòa, 126 gian. Bao quanh khu nội tự làba hồ nước lớn. Cùng với vườn cây phía trước và tam quan ngoại với khu vườnphía sau là khu tăng xá… trên tổng diện tích hơn 41.560m2. Ðây là một trongnhững ngôi chùa có số lượng gian nhiều nhất hiện còn và là một khu di tích kiếntrúc cổ có quy mô lớn vào bậc nhất trong các kiến trúc chùa chiền Việt Nam.

Chùa Keo thờ Phật vàthờ Thánh, (Tiền Phật hậu Thánh). Vị Thánh được thờ là Dương Không Lộ - ngườisáng lập chùa, một Thiền sư hiểu biết sâu sắc về Phật học, một vị tổ sư, vàcũng được thờ như một vị Thành Hoàng làng.

Chùa Keo là một phứchợp kiến trúc đa dạng nhất trong tất cả các kiến trúc Phật giáo Việt Nam và là mộtkhông gian kiến trúc hòa nhập với môi trường. Nghệ thuật sử dụng cây xanh, vườnhoa, hồ nước. Những gỗ, gạch lát, tường xây dựng bằng ván bưng, mái ngói mũihài; cùng với việc sử dụng hệ thống hồ ba mặt Chùa (phía trước hồ Nam, và hồphía Ðông, phía Tây) tạo cảm giác cao thêm và vẻ lung linh, thoáng mát dễ chịuvề mùa hè, ấm áp về mùa đông.

Tại Chùa Keo còn lưugiữ được nhiều đồ thờ có giá trị cao về nghệ thuật, mỹ thuật; đồng thời còn giữđược ba bia đá thời Lê và một số hiện vật quý giá khác. Có thể nói chùa Keo là mộtbảo tàng nghệ thuật đầu thế kỷ XVII, với nhiều kiệt tác đặc sắc.

Trải qua gần 400 nămtồn tại, tu bổ và tôn tạo, Chùa Keo vẫn giữ nguyên bản sắc kiến trúc độc đáođộc nhất vô nhị. Ðây là ngôi chùa cổ có số lượng gian nhiều nhất hiện còn tồntại (102 gian); một khu di tích kiến trúc cổ có quy mô lớn vào bậc nhất trongcác kiến trúc chùa chiền tại Việt Nam; một phức hợp kiến trúc đa dạng nhấttrong tất cả các kiến trúc Phật giáo Việt Nam.

Hàng năm, lễ hội chùaKeo được diễn ra vào hai kỳ: Hội thu được tổ chức vào các ngày 13-14-15 tháng9; Hội xuân được tổ chức vào ngày 4 Tết Nguyên Ðán. Hội vui xuân chùa Keo xưa,ngoài lễ Phật là các cuộc đua tài giải trí gắn với sinh hoạt của cư dân nôngnghiệp, trong đó, đáng chú ý là ba trò thi: Bắt vịt, nấu cơm và ném pháo.

Các lễ thức trong 3ngày hội tháng 9 của chùa Keo vừa mang tính lễ hội nông nghiệp, đua tài giảitrí, vừa mang tính chất của một lễ hội lịch sử mà cả xâu chuỗi các hành động.Hội là một bản diễn xướng lịch sử về hành trạng của Quốc sư Dương Khổng Lộ,trong đó những sinh hoạt văn hóa, văn nghệ dân gian hòa quyện vào các nghi thứctôn giáo.

Ngày 24/10/2012, tạiKhu di tích Chùa Keo, xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình, tổ chức lễ đónnhận bằng Di tích quốc gia đặc biệt và khai hội chùa Keo, thu hút đông đảongười dân địa phương và du khách thập phương về dự lễ.

NguyễnHồng (t.h)