Giải mã lời thề trên phiến đá cổ nghìn năm tại Đền Hùng

Các nhà nghiên cứulịch sử vẫn tạm đặt khoảng mốc lịch sử dân tộc Việt là hơn 4000 năm dựng vàgiữa nước. Có hai phiến đá được coi là cột mốc thời gian đánh dấu điểm “tiệmcận” đó vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Chúng được đặt ở hai đầu bàn thờ gian giữaÐền Hạ (thuộc khu di tích Ðền Hùng). Kinh qua thời gian, dẫu khu di tích ÐềnHùng nhiều lần được tu bổ xây dựng, song hai phiến đá này vẫn ở nguyên vị trícũ.

Nhà nghiêncứu văn hóa Vũ Kim Biên diện kiến Lưỡng thạch trụ

Vẻ bề ngoài hai tảngđá trên không có gì đặc biệt. Ðó chỉ là hai tảng đá sạn kết tự nhiên không đụcđẽo gia công gì, bề mặt lồi, gần tròn, đường kính khoảng 60cm, chiều cao khoảngđộ 40cm. Kích thước hai tảng to nhỏ chênh nhau một chút xíu. Dẫu vậy, không cóbất kỳ ai dám tỏ thái độ “bất kính” trước hai phiến đá này. Cuốn ngọc phả lưu ởÐền Hùng, đoạn nói về sự kiện Vua Hùng thứ 18 (Duệ Vương) nhường ngôi cho ThụcPhán và Thục Phán lên núi Nghĩa Lĩnh dựng đền thờ Vua Hùng, lập hai trụ đá thềtạm dịch như sau: “Hôm sau Tản Viên can vua rằng: nhà Hùng hưởng nước trải đãlâu, ý hẳn lòng giời có hạn mới khiến Thục Vương thừa lúc hở cơ đánh lại ta.

Vả lại, nước Thục vốnlà chủ bộ Ai Lao cũng là tông phái hoàng đế trước đây vậy. Thế nước chẳng đượcyên đều bởi tiền định. Vua tiếc gì một cõi phương Nam mà trái ý trời để hại đến sinhlinh... Vua nghe theo, đưa thư cho Thục Vương bèn nhường cả nước. Thục An DươngVương được nước cảm kích việc nhường ngôi của Duệ Vương công đức bằng trời đất.Bèn dóng xe về núi Nghĩa Lĩnh dựng giao đài để cho nước nhà thờ phụng. Dựng haitrụ đá ở giữa núi chỉ lên trời mà khấn rằng: nguyện có trời cao lồng lộng soixét chẳng sai, nước Nam trường tồn lưu ở miếu vũ Hùng Vương. Ví bằng vua saunối nghiệp trái ước nhạt thề thì sẽ bị trăng búa gió rìu vùi dập làm cho côđộc”.

Theo nhà sử học Vũ KimBiên: hai phiến đá đó có liên quan đến cuộc chuyển giao quyền lực cách đây cảmấy ngàn năm lịch sử. Cụ thể: Thục Phán được Vua Hùng truyền ngôi và trao chonỏ thần, liền dựng đền thờ nhà Hùng trên núi Nghĩa Lĩnh, lập hai trụ đá thề ởbãi bằng giữa núi thề giữ nước và cúng bái vua Hùng. Lại làm miếu thờ mẹ TảnViên ở động Lăng Xương để tạ ơn.

Giả thiết này càngđược minh chứng khi nhà sử học trực tiếp được nhìn, ngắm, sờ vào hiện vật làhai tảng đá đó với tên gọi “Lưỡng thạch trụ”. Theo những gì ông nhớ thì vàokhoảng tháng 11/2011, tình cờ được thấy nguyên hình Lưỡng thạch trụ và ngộ ramọi chuyện. Khi ông có dịp được Ðài Truyền hình Phú Thọ nhờ lên Ðền Hùng giớithiệu cây thiên tuế trước cửa chùa mà bản thân ông đã chứng minh đó là nơi BácHồ ngồi nói chuyện với cán bộ Ðại đoàn 308 trước khi vào tiếp quản thủ đô ngày18/9/1954. Tại đây, Bác nói câu: “Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháuta phải cùng nhau giữ lấy nước”.

Làm việc xong, ông rủmột người trong đài vào Ðền Hạ xem hai tảng đá nghi là Lưỡng thạch trụ. Ðền Hạlúc này quây bạt kín xung quanh để xây lại, anh em công nhân bảo, “hai tảng đá”chúng cháu đào đem để ở hè chùa, đến đó mà xem. Tôi giật mình nghĩ bụng: “Mấyanh này liều thật, dám đụng vào vật thiêng bao đời, rất sợ”. Và quả thật, theolời kể của chủ thầu xây dựng thì từ khi anh em công nhân dịch chuyển hai phiếnđá ấy thì cứ “thi nhau lăn ra ốm, không rõ nguyên nhân”. Thiếu thợ khiến thờigian xây dựng bị kéo dài. Chỉ sau khi đặt trả lại hai phiến đá vào đúng vị trínhư trước thì chuyện ốm đau của anh em thợ này mới chấm dứt và công việc xâydựng mới “xuôi chèo mát mái”. Cũng từ đó trở về sau, bản thân nhà sử học Vũ KimBiên để ý đến hai tảng đá đó và tự đặt ra câu hỏi: Hai tảng đá đó có tự baogiờ? Ðể làm gì? Sao thời Lê làm Ðền Hạ người ta lại không dám bỏ đi? Có phải làhai trụ đá thề không? Nếu đúng Lưỡng thạch trụ thì dài bao nhiêu, đục đẽo thếnào? Người xưa sử dụng để làm gì?

Sau thời điểm đượcdiện kiến Lưỡng thạch trụ, ông Vũ Kim Biên đã viết cuốn truyện Cột đá thề, cónhờ họa sĩ vẽ bìa cho cuốn truyện đó với hình ảnh hai cột đá như hai quả bầudục dựng đứng. Tuy nhiên, đến tận thời điểm đó, bức màn bí mật về Lưỡng thạchtrụ chưa được làm sáng rõ, còn nhiều nghi vấn. Sau nhiều lần diện kiến, ông mớingộ ra rằng, Lưỡng thạch trụ chỉ dùng để chém dao lúc thề bồi mà thôi. Liên hệvới cách thề bồi của dân ta trước Cách mạng Tháng 8/1945, khi hai người có bấtbình điều gì hay giao ước điều gì, họ tuyên bố xong lấy dao chém vào đá đểkhẳng định mình không sai lời, bởi thế có câu “chắc như dao chém đá”. Có lẽthời Thục Phán cũng vậy, ông cho đặt hai tảng đá ở giữa bãi bằng lưng chừng núi(Lưỡng thạch trụ ư sơn trung) để tiến hành hội thề. Dự đoán khi Vua Hùng saiTản Viên tuyên chiếu nhường ngôi, tiếp theo Thục Phán phát lời thề. Rồi ThụcPhán dùng gươm chém vào một tảng đá, Tản Viên chém vào một tảng đá để thần linhchứng giám.

Sự tích hai tảng đánày được nhân dân quanh núi Nghĩa Lĩnh truyền tụng. Trải hàng nghìn năm, haitảng đá bị đất vùi lấp chỉ còn nổi trên mặt đất như hai cái thúng úp, chẳng aidám động đến, chẳng rõ ở dưới thế nào. Thời nhà Lê làm Ðền Hạ trùm lên hai trụđá đó, phải chăng nhằm giữ gìn đôi báu vật lịch sử cho con cháu muôn đời. Chỉbiết rằng đến tận ngày nay, người dân trong vùng vẫn dâng lễ thành tâm và sờtay lên hai phiến đá ấy để cầu vận may, sức khỏe.

Bảo Ngọc(t.h)