Những đôi bàn tay tài hoa

Chị H'Đá ở Buôn Nui, xã Tâm Thắng (Chư Jút) thể hiện khả năng dệt thổ cẩm của người Ê đê tại Hội xuân Liêng Nung.

Bà H’Dớt ở bon Phi Mur, xã Quảng Khê (Đắk Glong) đến với hội xuân bằng việc tham gia tranh tài phần thi dệt thổ cẩm. Nhìn cách bà dệt, thể hiện hoa văn trên tấm thổ cẩm ai cũng trầm trồ khen ngợi.

Theo bà H’Dớt thì bà đã được mẹ dạy cho cách dệt thổ cẩm khi mới lên 10 tuổi. Đối với người Mạ, nếu ai dệt được bộ váy áo đẹp thì được dân làng đánh giá là người con gái giỏi giang và sẽ có nhiều chàng trai để mắt tới. Đó là thước đo giá trị tinh thần mà trước đây người con gái Mạ luôn phấn đấu, còn người con trai xem là tiêu chí để chọn bạn gái. Đến tuổi lấy chồng, người con gái phải tự tay dệt được bộ váy áo thật đẹp để mặc trong ngày cưới.

Bà H’Dớt cho biết: “Năm 17 tuổi, tôi lập gia đình. Lúc lấy nhau về, chồng làm tặng tôi cái khung dệt. Đến nay đã mấy chục năm rồi, khung dệt vẫn dùng tốt”.

Sau việc nương rẫy, cứ có thời gian là bà H’Dớt lại miệt mài bên khung dệt, tỉ mỉ từng đường kim, mũi chỉ để làm nên những bộ khố áo, tấm chăn đẹp. Hơn 40 năm gắn bó với khung cửi, bà đã dệt biết bao bộ váy áo, tấm đắp, cái khăn, cái túi...

Cũng theo bà H’Dớt thì nghề dệt thổ cẩm đòi hỏi sự kiên trì, đôi tay khéo léo, sự sáng tạo của người phụ nữ. Dệt thổ cẩm khó nhất là công đoạn tạo hoa văn, có hoa văn phải mất nhiều ngày mới tạo thành. Để dệt được một bộ váy áo trung bình mất 15-20 ngày, tùy hoa văn đơn giản hay phức tạp.

Tương tự, với chị H’Đá ở buôn Nui, xã Tâm Thắng (Chư Jút) thì dệt thổ cẩm truyền thống không chỉ là nghề mà còn là niềm đam mê. Chị luôn mong nghề dệt thổ cẩm được bảo tồn và phát triển ngay trên quê hương mình.

Chị H’Đá cũng không nhớ rõ mình đến với khung cửi năm bao nhiêu tuổi, chỉ nhớ rằng, từ lúc còn rất nhỏ thì đã tò mò, thích thú với hình ảnh các bà, các mẹ trong làng ngày ngày ngồi bên khung dệt, miệt mài với từng đường tơ, sợi chỉ để làm nên những bộ quần áo đẹp. Rồi chị được học dệt từ chính người mẹ của mình và từ đó đến nay cũng đã hơn 30 năm gắn bó với nghề dệt.

Với đôi bàn tay tài hoa và khéo léo, những họa tiết, hoa văn truyền thống của người Ê đê đã được chị H’Đá thể hiện hài hòa, bắt mắt trên từng tấm thổ cẩm. Vì vậy, chị H’Đá được xem là một trong những người dệt thổ cẩm đẹp nhất xã Tâm Thắng và được đại diện cho địa phương tranh tài tại hội xuân.

Chị H’Đá tâm sự: “Cứ ngồi vào khung dệt là mình cảm thấy vui và hạnh phúc lắm. Nghề này đòi hỏi sự kiên trì, đôi tay khéo léo, sự sáng tạo của người phụ nữ. Từ xưa đến nay phụ nữ buôn mình luôn gắn bó, lưu giữ nghề dệt mà ông bà để lại. Vì vậy, mình cũng muốn gìn giữ và truyền dạy cho mọi người, nhất là lớp trẻ sau này”.

Có lẽ điều vui nhất đối với các nghệ nhân khi tham gia tranh tài tại Hội xuân Liêng Nung chính là sự quan tâm, tìm hiểu của mọi người. Tại nơi diễn ra thi tài, đông đảo người dân đến xem các nghệ nhân dệt và tạo hoa văn. Nghệ nhân Thị Hoa ở Tuy Đức cho hay: “Mỗi một dân tộc đều có một cách bài trí hoa văn riêng biệt. Vì vậy, tham dự Hội xuân Liêng Nung cũng chính là cơ hội để chúng tôi giới thiệu bản sắc văn hóa đặc trưng của người M’nông đến với mọi người. Điều tôi vui nhất là có một số du khách đến hỏi cách dệt cũng như giá cả từng loại sản phẩm. Có người cũng đã xin số điện thoại của tôi để liên hệ đặt mua thổ cẩm”.

Có thể nói, bằng niềm đam mê với nghề dệt thổ cẩm mà các nghệ nhân tham dự Hội xuân Liêng Nung đã có dịp giới thiệu một nét văn hóa đặc trưng của dân tộc mình cho mọi người, du khách gần xa được biết. Đây cũng chính là cơ sở để tỉnh tổ chức thành công Lễ hội văn hóa thổ cẩm các dân tộc Việt Nam tại tỉnh Đắk Nông lần thứ I, nhân kỷ niệm 15 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Nông sau này.