Những người “giữ lửa” văn hóa truyền thống ở bon Ja Ráh

Điển hình như chị Thị Nghiêm, năm nay 39 tuổi đã trở thành một trong những nghệ nhân tiêu biểu của bon làng. Ngay từ khi còn nhỏ, Thị Nghiêm đã có nhiều dịp tham gia những hoạt động lễ hội của bon làng, thường được tổ chức vào thời điểm bà con thu hoạch xong mùa màng, tiến hành các lễ cúng thần linh, cúng bến nước, cúng rừng thiêng.

Nghệ nhân Thị Nghiêm vừa đánh chiêng, vừa hát sử thi M’nông

Thời điểm ấy, lễ hội của đồng bào M’nông không khi nào thiếu rượu cần, tiếng cồng chiêng và lời hát dân ca. Chính việc thường xuyên sống trong các mùa lễ hội, được nghe những người già hát kể dân ca, sử thi M’nông, cộng với sự đam mê, Thị Nghiêm đã dần nhớ và thuộc những bài sử thi, dân ca. Rồi được mẹ truyền dạy thêm, nên hiện nay, Thị Nghiêm còn thuộc khoảng 30 bài dân ca, sử thi M’nông.

Thời gian qua, được ngành Văn hóa huyện mời “đứng lớp”, Thị Nghiêm đã sẵn sàng góp sức, truyền dạy được 3 lớp hát dân ca M’nông cho các thanh niên trên địa bàn. Không chỉ biết hát dân ca, Thị Nghiêm còn là một trong những nghệ nhân đánh chiêng giỏi, tham gia câu lạc bộ chiêng và thường xuyên đại diện cho bon làng đi biểu diễn tại các hoạt động lễ hội do địa phương tổ chức.

Nghệ nhân Thị Nghiêm tâm sự: "Khi nào có cơ hội, tôi đều dành thời gian để hát và chuyển tải những cái hay, cái đẹp của dân ca, góp phần khơi dậy tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ”.

Tương tự, nghệ nhân Y Thành, năm nay 73 tuổi, được xem là người còn nhớ và thực hiện được nhiều nghi lễ truyền thống của người M’nông. Hồi còn nhỏ, ông Y Thành đã được theo bố, ông nội đi tham gia các lễ hội, rồi bắt đầu tìm hiểu ý nghĩa, cách thức thực hiện các nghi lễ. Vì vậy, hiện nay, ông Y Thành còn thực hiện được các nghi lễ truyền thống của đồng bào M’nông như: lễ mừng lúa mới, lễ nhập bon, lễ hỏi cưới, lại mặt, lễ phát rẫy, lễ cầu mưa, lễ ăn cơm mới, lễ cúng mừng sức khỏe già làng, lễ cúng nhà mới, đón khách...

Nghệ nhân Y Thành, người thực hiện các nghi lễ truyền thống M’nông

Ông Y Thành chia sẻ: “Trước đây, các nghi lễ truyền thống thường được tổ chức trong không gian rừng thiêng, bon làng, bến nước, nương rẫy, lễ hội. Qua đó, tôi dễ dàng tìm hiểu ý nghĩa, mục đích, cách thức tổ chức các nghi lễ để tiếp nối và gìn giữ khá trọn vẹn. Điều đáng mừng là hiện nay, được sự khuyến khích, hỗ trợ của chính quyền địa phương, nhiều lễ hội được phục dựng, tôi có thêm nhiều điều kiện để thể hiện sự hiểu biết của mình về thực hiện các nghi lễ. Thông qua việc cử hành các nghi lễ trong bon làng cũng phần nào góp phần nâng cao nhận thức cho thế hệ trẻ trong việc bảo tồn, phát huy những giá trị truyền thống dân tộc”.