Lãng phí nguồn lực từ các dự án có thu hồi đất

“Xin” thu hồi đất rồi… để không

Dự án Hạ tầng công viên hồ Thiên Nga, ở phường Nghĩa Thành (Gia Nghĩa) có diện tích đất cần thu hồi 25 ha, với tổng kinh phí thực hiện giải phóng mặt bằng 120 tỷ đồng (vốn ngân sách tỉnh và thị xã). Đây là dự án đã được các cấp có thẩm quyền cho thu hồi đất trong năm 2019, nhưng buộc phải chuyển tiếp sang năm 2020 để thực hiện. Chậm triển khai cũng đồng nghĩa với nguồn vốn bố trí cho dự án không giải ngân được.

Dự án Hạ tầng công viên hồ Thiên Nga có diện tích đất cần thu hồi 25 ha đã chuyển tiếp từ năm 2019 sang năm 2020. Ảnh Thụy Nguyên

Ở trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, ngoài những dự án sử dụng vốn ngân sách thì nhiều dự án, công trình huy động vốn ngoài ngân sách cũng vướng điệp khúc chuyển thực hiện từ năm 2019 sang năm 2020. Chẳng hạn, Dự án Công viên sinh thái thác Liêng Nung, xã Đắk Nia (Gia Nghĩa) có quy mô thu hồi đất 330 ha, chi phí giải phóng mặt bằng 500 tỷ đồng, giờ đây đã phải chuyển sang năm 2020. Theo những người dân trong vùng dự án, với tiến độ hiện nay, không biết đến khi nào dự án này hoàn thành.

Cũng trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tại các dự án xây dựng khu đô thị như: Khu đô thị mới số 1 dọc đường Bắc Nam (giai đoạn 2); khu đô thị mới số 2 đều trên địa bàn phường Nghĩa Trung… có vốn đầu tư ngoài ngân sách Nhà nước cũng đều phải chuyển sang năm 2020. 

Chỉ tính riêng trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, trong năm 2019, đã có 59 công trình, dự án được tỉnh đồng ý cho thu hồi đất (với tổng diện tích hơn 1.818 ha) đã phải chuyển sang năm 2020 để triển khai. Các dự án này cần nguồn vốn giải phóng mặt bằng hơn 3.600 tỷ đồng.

Vướng giải phóng mặt bằng khiến việc thi công bờ kè hồ Hạ, Dự án hồ Gia Nghĩa gặp khó khăn. Ảnh: Công Tính

Ngoài ra, tại các địa phương như huyện Krông Nô có 17 công trình, dự án với diện tích đất cần thu hồi hơn 85 ha, vốn giải phóng mặt bằng 79,1 tỷ đồng; huyện Đắk R’lấp có 12 dự án, dự kiến thu hồi hơn 400 ha đất, với vốn giải phóng hơn 400 tỷ đồng… cũng đã phải chuyển thời gian triển khai từ năm 2019 sang năm 2020.

Lãng phí tài nguyên và vốn đầu tư

Phát biểu tại buổi thẩm tra Tờ trình của UBND tỉnh về việc thông qua danh mục các dự án cần thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất để phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn tỉnh năm 2020, ông Lê Quốc Đông, Phó Ban Pháp chế HĐND tỉnh cho rằng, số dự án đã công bố thu hồi đất mà không thực hiện được trong năm 2019 là rất lớn. Với diện tích đất phải thu hồi lớn (139 dự án, dự tính thu hồi hơn 3.200 ha đất, tổng kinh phí giải phóng mặt bằng hơn 4.800 tỷ đồng-PV) mà không triển khai được thì sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người dân.

“Không chỉ riêng những dự án phải thực hiện trong năm 2019, ngay như Dự án giao đất, giao rừng cho Công ty Phú Gia Phát ở huyện Krông Nô đã triển khai cả chục năm rồi mới thực hiện được vài chục %. Dự án triển khai chậm thì cả người dân nằm trong quy hoạch dự án và doanh nghiệp đều chịu thiệt hại”, ông Đông nêu dẫn chứng.

Theo ông Nguyễn Đình Đạo, Trưởng Ban Kinh tế-Ngân sách HĐND tỉnh, việc có nhiều dự án phải chuyển thời gian thực hiện còn ảnh hưởng không nhỏ đến kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội ở các địa phương. Bởi vì, khi xây dựng danh mục dự án thì các địa phương đã tính đến nguồn lực thực hiện. Tuy nhiên, khi có nhiều công trình, dự án triển khai chậm rõ ràng là gây lãng phí rất lớn tài nguyên đất đai và cũng như việc cân đối huy động nguồn lực thực hiện…

Dự án nâng cấp, cải tạo đường Chu Văn An, phường Nghĩa Thành (Gia Nghĩa) dự kiến thu hồi 0,45 ha đất năm 2019 được đề xuất chuyển tiếp qua năm 2020. Ảnh Thụy Nguyên

Hời hợt trong xây dựng dự án

Nói về danh mục các dự án cần thu hồi đất, ông Nguyễn Dưỡng, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư chỉ ra thực trạng, có những địa phương khi xây dựng dự án, công trình cần thu hồi đất, nhưng không xác định rõ được vị trí nằm ở đâu.

Còn theo ông Bùi Thanh Hà, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết: “Thời gian qua, Sở đã loại 12 công trình, dự án ra khỏi danh mục thu hồi đất vì một số dự án không nằm trong quy hoạch sử dụng đất”.

Để hạn chế việc chuyển tiếp các dự án, theo ông Phan Quốc Lập, Phó Ban Văn hóa HĐND tỉnh, trước hết cần phải làm rõ được trách nhiệm của các địa phương. Các huyện, thị xã cứ đề nghị làm dự án rồi để đó thì rõ ràng công tác quản lý còn nhiều điều phải bàn.

Báo cáo của UBND tỉnh giải trình về nguyên nhân dẫn đến việc có nhiều dự án, công trình trên địa bàn tỉnh phải chuyển tiếp cũng đã chỉ rõ: UBND các huyện, thị xã đăng ký nhiều dự án sử dụng vốn ngân sách địa phương (vốn ngân sách huyện, thị xã-PV) nhưng không cân đối được kinh phí thực hiện. Việc bố trí kinh phí bồi thường, giải phóng mặt bằng còn thiếu và chậm đã ảnh hưởng đến tiến độ dự án...

Có thể nói, việc có nhiều dự án phải chuyển tiếp, hoặc dừng triển khai ở các địa phương đã cho thấy, công tác kêu gọi, huy động nguồn lực thực hiện chưa hiệu quả. Ngoài việc không bố trí đủ vốn trong quá trình thu hồi đất thì công tác công khai, minh bạch thông tin ở một số địa phương chưa rõ ràng cũng là nguyên nhân không tạo được sự đồng thuận trong Nhân dân khi triển khai thu hồi đất tại các dự án.