Ứng dụng công nghệ sinh học: Giải pháp đột phá cho nền nông nghiệp

Cuối tuầnqua, tại TP.HCM diễn ra Hội nghị Công nghệ sinh học (CNSH) toàn quốc, khu vựcphía Nam lần II, năm 2011 do Sở KH&CN và Trung tâm CNSH TP.HCM phối hợp vớiViện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam tổ chức, đã thu hút được sự quantâm của nhiều nhà khoa học trong cả nước…

Khởi động từ TP.HCM

Là địa phương đi đầu trong cả nước về phát triển lĩnh vực CNSH,TP.HCM được xác định là bộ mặt CNSH của phía Nam. Từ trọng trách này, TP.HCM đãxác định CNSH là một trong những chương trình trọng điểm để thu hút lực lượngcán bộ khoa học, ưu tiên đặc biệt đầu tư ngân sách cho ngành CNSH - một trongbốn mũi nhọn về công nghệ thông tin, CNSH, công nghệ vật liệu và cơ khí tự độnghóa.

Trung tâm CNSH TP.HCM hiện đang hoạt động theo mô hìnhđồng bộ từ khâu nghiên cứu đến thử nghiệm, sản xuất đến thương mại hóa sản phẩmphục vụ các tỉnh khu vực phía Nam.Đồng thời, được Thành phố đầu tư khoảng 100 triệu USD cho dự án phát triểnCNSH, hiện đại hóa trang thiết bị phục vụ đào tạo nguồn nhân lực nghiên cứu vàtriển khai về CNSH. Bên cạnh đó, TPHCM cũng đầu tư mạnh cho Trung tâmnghiên cứu R&D của Khu công nghệ cao và Khu NNCNC nhằm thu hút các nhà khoahọc tham gia nghiên cứu phát triển KH&CN. Những dự án này khi hoàn thành sẽcó điều kiện cơ sở vật chất làm việc nghiên cứu hiện đại ngang tầm khu vực.

Trong năm 2011 TP.HCM đã có 12 đề tài nghiên cứu lĩnhvực công nghệ sinh học được giám định và nghiệm thu với tổng kinh phí hơn 1,6tỉ đồng, tỉ lệ đề tài, dự án áp dụng sau nghiệm thu đạt 90%. Các công trìnhnghiên cứu đều có tính ứng dụng cao, tiêu biểu như chế tạo các bộ kit sinh họcphân tử trong lĩnh vực y tế và nông lâm, giúp chẩn đoán các bệnh virút, ungthư, nấm, ký sinh trùng… Đồng thời, tạo được huyết thanh kháng đa độc tố đểđiều trị bệnh nhân bị rắn cắn và ứng dụng công nghệ tế bào gốc trong điều trịbệnh như nuôi cấy tế bào vùng rìa giác mạc và cấy ghép cho các bệnh nhân bịbệnh lý giác mạc...

Mô hình trồng hoa củanông dân phường Nghĩa Trung (Gia Nghĩa). Ảnh: Ngọc Tâm

Ứng dụng trong nôngnghiệp

Việc ứng dụng CNSH trong lĩnh vực nông nghiệp đượccoi là giải pháp đột phá xây dựng nền nông nghiệp nước ta phát triển toàn diệntheo hướng hiện đại. Theo báo cáo của Bộ NN-PTNT về chương trình trọng điểmphát triển và ứng dụng CNSH trong lĩnh vực nông nghiệp, từ 2006 đến nay đã phêduyệt đưa vào thực hiện được 90 nhiệm vụ khoa học công nghệ (78 đề tài và 12 dựán sản xuất thử nghiệm), trong đó có 38 đề tài về CNSH với tổng kinh phí đầu tưkhoảng 19 tỷ đồng. Các nhà khoa học đã tập trung vào nghiên cứu phát triển sảnxuất và ứng dụng phục vụ cho rau an toàn, hoa lan, cây kiểng và nhân giống cungcấp cho thị trường. Hầu hết các kết quả nghiên cứu đều đưa vào ứng dụng hiệuquả trong lĩnh vực chuyển gen cây trồng, vật nuôi nhằm tạo ra những giống cónăng suất cao, thích nghi với điều kiện thời tiết khắc nghiệt, có khả năng chốngchịu dịch bệnh hoặc tạo ra các chế phẩm sinh học bảo vệ cây trồng.

Thực tế, nhiều địa phương hiện đã ứng dụng CNSH vàotrồng trọt, chăn nuôi đạt hiệu quả kinh tế cao. Cụ thể như việc triển khai 14đề tài chọn tạo giống cây trồng nông, lâm nghiệp bằng phương pháp chỉ thị phântử đã chọn tạo được 7 giống lúa chịu hạn, 2 giống lúa kháng đạo ôn, 4 giống lúakháng rầy nâu, 2 giống lúa thơm chất lượng cao, 2 giống chè có triển vọng vềnăng suất, chất lượng, 8 giống bông kháng bệnh xanh lùn...

Trong lĩnh vực chăn nuôi, các kết quả nghiên cứu đãlựa chọn được môi trường bảo quản tinh dịch dài ngày, cải tiến được các quytrình công nghệ tạo phôi, cấy truyền phôi, đông lạnh phôi lợn và bò trong ốngnghiệm. Việc sử dụng tinh nhân tạo giúp bò trưởng thành tăng từ 180kg/con lên250-300kg/con, tỷ lệ xẻ thịt tăng 1,5 lần. Nông dân ở nhiều địa phương còn ứngdụng CNSH trong ủ, chế biến thức ăn chăn nuôi cho gia súc, gia cầm để tận dụngcác phế phẩm nông nghiệp, giảm chi phí đầu vào.

Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, dù những năm quaCNSH ở nước ta đã có những tiến bộ đáng kể, nhưng rào cản lớn nhất trong lĩnhvực CNSH chính là năng lực quản lý, tổ chức sản xuất, kể cả thương mại hóa vẫncòn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, do chưa có chính sách khuyến khích hoạtđộng triển khai ứng dụng nên nhiều đề tài nghiên cứu xong vẫn chỉ để lại… “ngâmcứu”.

Chương trình trọng điểm phát triển và ứng dụng CNSHtrong lĩnh vực NN-PTNT giai đoạn 2011-2015 sẽ chọn tạo 42 giống cây trồng nôngnghiệp bằng công nghệ chỉ thị phân tử và công nghệ tế bào; tạo 33 dòng câytrồng chuyển gen; xây dựng quy trình và sản xuất 8 chế phẩm sinh học phòng trừtuyến trùng, nấm, vi khuẩn gây bệnh vùng rễ các cây cà phê, hồ tiêu, bông vải,lạc, vừng, ngô, 5 loại chế phẩm sinh học sử dụng trong bảo quản, chế biến rauquả tươi, thực phẩm chế biến...

Theo GS.TS Bùi Chí Bửu, Viện trưởng Viện KHKTNN miềnNam, trong bối cảnh thế giới thiếu lương thực trầm trọng, giá liên tục được đẩylên cao, nhiều nước đã nhận thấy tầm quan trọng đặc biệt của nông nghiệp. Họ đãcó những đầu tư lớn vào lĩnh vực này, trong đó đẩy mạnh ứng dụng CNSH vào sảnxuất nông nghiệp. Đặc biệt, đến năm 2050 dân số thế giới sẽ lên đến 9 tỷ người,vì thế, việc ứng dụng CNSH để tăng sản lượng lương thực, trong bối cảnh đất đaiđang ngày càng thu hẹp là một yêu cầu bắt buộc đối với toàn thế giới.

Riêng tại Việt Nam, nền nông nghiệp cũng đang phảiđối mặt với rất nhiều vấn đề về khí hậu, dịch bệnh, dân số tăng cao…. Nếu chúngta nhanh chóng ứng dụng những thành tựu CNSH vào sản xuất nông nghiệp thì nó sẽlà “chìa khóa” để giải quyết những vấn đề này.

L.H (th)