Nhiều bất cập trong quản lý chất lượng phân bón và xăng dầu

Để chấn chỉnh những vi phạm này, thời gian qua, lực lượng chức năng của tỉnh đã tăng cường kiểm tra, kiểm soát, phát hiện nhiều vi phạm nhưng quá trình xử lý lại "vướng" vì bất cập ngay trong các chế tài có liên quan.

Vi phạm nhiều

Trong năm qua, Đoàn kiểm tra liên ngành của Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389/ĐP) do Chi cục Quản lý thị trường chủ trì đã thực hiện kiểm tra 53 đơn vị sản xuất, kinh doanh phân bón và xăng dầu trên địa bàn tỉnh. Qua kiểm tra, Đoàn đã phát hiện, xử lý được 20 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách hơn 538 triệu đồng.

Theo đó, ở lĩnh vực phân bón, các ngành chức năng đã phát hiện, xử lý 18 hành vi vi phạm, tập trung chủ yếu ở các lỗi như: Kinh doanh phân bón kém chất lượng; nhập lậu; phân bón giả không có giá trị sử dụng; cung cấp thông tin sai sự thật, không trung thực về chất lượng hàng hóa phân bón cho người tiêu dùng… Được biết, toàn tỉnh hiện có khoảng hơn 100 nhà sản xuất, nhập khẩu phân bón cung ứng vào thị trường, với hơn 500 cơ sở kinh doanh trực tiếp. Trong đó, có 3 cơ sở đã được cấp giấy phép sản xuất phân bón. Còn lại phần lớn phân bón được sản xuất, nhập khẩu từ các tỉnh, thành khác đưa vào thị trường để tiêu thụ. Chính vì vậy, không ít sản phẩm phân bón nhập lậu, phân bón giả, phân bón kém chất lượng trà trộn vào thị trường, gây thiệt hại lớn cho người tiêu dùng và khó khăn trong vấn đề quản lý của các ngành chức năng.

Với mặt hàng xăng dầu, về cơ bản, các cửa hàng trên địa bàn tỉnh đã chấp hành tốt các điều kiện trong kinh doanh. Tuy nhiên, hiện vẫn còn một số thương nhân kinh doanh xăng dầu chưa chấp hành tốt các điều kiện về đo lường, chất lượng, bình chuẩn đối chứng, phương tiện vận chuyển… Qua kiểm tra trong năm 2017, các lực lượng chức năng của tỉnh đã phát hiện, xử lý 5 hành vi vi phạm về vận chuyển xăng dầu như nắp bồn xe chứa không có niêm phong kẹp chì theo quy định. Một số trường hợp còn cố tình thực hiện kinh doanh xăng dầu khi giấy chứng nhận cửa hàng đủ điều kiện bán lẻ xăng dầu và giấy chứng nhận kiểm định cột đo xăng dầu đã hết thời gian hiệu lực…

Cùng với phân bón, mặt hàng xăng dầu cũng sẽ tiếp tục được tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ trước, trong và sau Tết Nguyên đán 2018

Nhưng "vướng" trong xử lý

Phần lớn các trường hợp sai phạm trên đều được các ngành chức năng phát hiện và xử lý kịp thời. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, các văn bản pháp luật cũng như điều kiện công cụ hỗ trợ công tác kiểm tra cho lực lượng này vẫn còn nhiều hạn chế.

Đáng chú ý nhất là trong lĩnh vực phân bón. Theo nghị định của Chính phủ và các quy định của luật Xử lý vi phạm hành chính thì Chủ tịch UBND các cấp chỉ có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý nhà nước ở địa phương. Chi cục Quản lý thị trường có thẩm quyền xử phạt các vi phạm trên địa bàn tỉnh do Chủ tịch UBND tỉnh giao. Việc thực hiện xử phạt hành chính đối với vi phạm hành chính trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khác là không phù hợp với thẩm quyền theo địa bàn đơn vị hành chính lãnh thổ theo quy định của pháp luật… Trong khi đó, hiện nay, đa số các đơn vị sản xuất, nhập khẩu phân bón trên địa bàn lại chủ yếu nằm ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khác nên việc xử lý hành chính về chất lượng phân bón đối với các đơn vị ngoài địa phương của tỉnh không thể thực hiện được…

Ngoài ra, do không có công cụ hỗ trợ trong công tác kiểm tra lấy mẫu kiểm nghiệm chất lượng đối với các mặt hàng phân bón, xăng dầu nên thời gian qua, công tác kiểm tra, khảo sát mẫu này của các lực lượng chức năng đang gặp rất nhiều khó khăn. Theo quy định của luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa thì hàng hóa có dấu hiệu vi phạm chất lượng mới được niêm phong lấy mẫu. Song, trong quá trình kiểm tra bằng mắt thường, bằng tay… thì không có cơ sở khẳng định được mẫu phân bón hay xăng dầu đó kém chất lượng để thực hiện niêm phong và kiểm tra theo quy định. Thực tế, để biết được lô hàng phân bón hoặc xăng dầu nào đó có dấu hiệu vi phạm, thời gian qua, Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh thường tổ chức khảo sát mua mẫu, rồi gửi đi thử nghiệm. Sau đó, nếu có dấu hiệu vi phạm kém chất lượng thì mới tiến hành niêm phong, lấy mẫu kiểm tra. Tuy nhiên, thời gian từ khi mua mẫu khảo sát, gửi đi thử nghiệm đến khi có kết quả là quá lâu. Hiện nay, tỉnh Đắk Nông và các tỉnh khác ở khu vực Tây Nguyên lại chưa có Trung tâm thử nghiệm đủ tính pháp lý để kiểm nghiệm chất lượng hàng hóa nên phải gửi mẫu đi các trung tâm ở TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến các thông tin kiểm tra đã bị đánh động, rò rỉ đến các nhà sản xuất. Do đó, khi có kết quả khảo sát, đoàn kiểm tra trở lại cơ sở kinh doanh đó thì lô phân bón trên có thể đã bán được hết hoặc cố tình tẩu tán… Trái lại, trong trường hợp kiểm tra, lấy mẫu kiểm nghiệm chất lượng, nhưng không tạm giữ hoặc niêm phong hàng hóa, nếu kết quả phân tích không đạt chất lượng thì rất khó khăn trong vấn đề xử lý vi phạm và áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả, vì lúc này không còn hàng hóa để xử lý…

Trước những bất cập trên, Ban chỉ đạo 389/ĐP của tỉnh cũng đã đề xuất lên Ban chỉ đạo 389 Quốc gia sớm trang bị đồng bộ công cụ hỗ trợ kiểm tra như Test nhanh về chất lượng phân bón, xăng dầu, để phục vụ công tác kiểm tra lấy mẫu kiểm nghiệm chất lượng đạt hiệu quả cao hơn. Đơn vị cũng kiến nghị lên Chính phủ, các bộ, ngành sớm sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền xử phạt của UBND các cấp, Chi cục Quản lý thị trường, góp phần xử lý kịp thời trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trên địa bàn trong thời gian tới… Các lực lượng chức năng của tỉnh cũng sẽ tiếp tục tăng cường kiểm tra, kiểm soát, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả ở 2 mặt hàng phân bón và xăng dầu trong thời gian cao điểm trước, trong và sau Tết Nguyên đán.