Quần thể hang động núi lửa Krông Nô đang cần được bảo vệ nghiêm ngặt

Mặc dù đã có biển cấm không được tham quan, nhưng hàng ngày vẫn có người ra vào các hang động. Ảnh: Văn Tâm

Với diện tích đề cử hơn 2.000 km2, CVĐC núi lửa Krông Nô có giá trị to lớn về mặt di sản địa chất, địa mạo, văn hóa... Hiện nay, quần thể hang động núi lửa Krông Nô đang trong thời kỳ tiến hành các hoạt động nghiên cứu khoa học và cần phải được bảo vệ nghiêm ngặt.

Tuy nhiên, tại khu vực núi lửa Chư R’luh và quần thể hang động này hiện đang diễn ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép. Người dân sống xung quanh khu vực đã tự ý khai thác đá để xây dựng nhà ở; khai thác nguồn nước ngầm để phục vụ sản xuất nông nghiệp. Điều này tiềm ẩn nguy cơ gây sụt lún hang động núi lửa, gây ảnh hưởng xấu đến các tiêu chí đánh giá về bảo tồn địa chất của UNESCO.

Mặt khác, Khu du lịch sinh thái- văn hóa cụm thác Đray Sáp - Gia Long thuộc xã Đắk Sôr (Krông Nô) được UBND tỉnh giao cho Công ty Cổ phần xây dựng Liên Thành đầu tư khai thác du lịch với tổng diện tích là 200,87 ha. Đây là khu du lịch có 2 danh thắng được công nhận là di sản quốc gia, hiện đang thu hút nhiều du khách đến tham quan.

Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, Thủy điện Buôn Kuốp (Đắk Lắk) thường xuyên xả lũ vào mùa mưa, với lưu lượng nước quá lớn, khiến các dòng thác nơi đây chảy rất mạnh, đục bẩn và đi kèm theo rất nhiều rác thải. Trong khi đó, vào mùa khô, thủy điện lại ra sức ngăn nước nên các dòng thác hầu như cạn kiệt nước. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ “xóa sổ” các danh thắng ở dọc sông Krông Nô.

Tại tiểu khu 1260 nằm giáp ranh giữa 3 xã Đắk D’rồ, Nam Đà, Buôn Choáh, người dân từ tỉnh Đắk Lắk sang lấn chiếm đất, xây dựng nhà ở, lán trại trái phép cũng gây tổn hại không nhỏ đối với hệ thống di sản của hang động núi lửa khu vực này.

Mỏ đá bazan ở thôn Phú Sơn, xã Quảng Phú là một trong những vị trí thể hiện rõ nét hoạt động phun trào dung nham tạo ra miệng núi lửa và tro núi lửa, có thể làm phụ gia sản xuất xi măng. Mỏ được UBND tỉnh cho chủ trương thăm dò từ năm 2015 và được cấp phép khai thác thử với khối lượng 3.000m3. Tuy nhiên, sau khi khai thác hết khối lượng cho phép, chủ đầu tư vẫn tiếp tục khai thác, dẫn tới nguy cơ làm mất đi hình dạng của núi lửa, ảnh hưởng đến cảnh quan địa mạo. Hơn nữa, miệng núi lửa này nằm trên trục đường đi tham quan du lịch chính của CVĐC, nếu không dừng hoạt động khai thác thì sẽ ảnh hưởng đến tiêu chí đánh giá CVĐC toàn cầu của UNESCO.

Thời gian qua, không những bên ngoài mà việc xâm hại bên trong các hang động cũng đã diễn ra. (Ảnh: Nhiều mảnh đá, nham thạch trong hang động bị đục gỡ). Ảnh: Văn Tâm

Cũng theo bà An, thời gian còn lại để UNESCO công nhận danh hiệu CVĐC toàn cầu không nhiều, nếu không có biện pháp mạnh trong việc xử lý các trường hợp vi phạm và gìn giữ, bảo vệ nghiêm ngặt các giá trị di sản hiện có thì danh hiệu CVĐC toàn cầu khó lòng mà đạt được. Do đó, công việc trước mắt cần phải làm là chính quyền huyện Krông Nô cần tăng cường bảo vệ nghiêm ngặt khu vực hệ thống hang động núi lửa Chư R’luh; đồng thời, kiểm tra, xử lý kịp thời các hoạt động khai thác khoáng sản, nguồn nước trái phép tại khu vực để tránh gây mất cảnh quan, xâm hại hang động núi lửa.

Cùng với đó, việc bảo vệ các hang động thuộc khu vực rừng đặc dụng Đray Sáp cần phải được tăng cường, có phương án thu hồi hoặc quản lý diện tích đất canh tác nông nghiệp và cấm sử dụng các hóa chất bảo vệ thực vật làm ảnh hưởng đến môi trường.

Có thể nói, để ngăn chặn tình trạng xâm hại, tác động tiêu cực đến danh thắng đang trong quá trình điều tra, khảo sát, vấn đề quản lý, bảo vệ các hang động một cách nghiêm ngặt cần phải được đặt ra một cách cấp thiết.