Công tác điều tra, xác định các điểm di sản địa chất, công viên địa chất: Đang cần có hướng dẫn cụ thể

Hệ thống hang động trong CVĐC núi lửa Krông Nô được xem là một nét đặc trưng và có nguồn di sản địa chất vô cùng phong phú, đa dạng. Ảnh: Mỹ Hằng

Theo Sở Tài nguyên-Môi trường (TN-MT), thực hiện Quyết định 961 của UBND tỉnh về phê duyệt Quy hoạch, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản trên địa bàn tỉnh Đắk Nông đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020, hiện nay trên địa bàn tỉnh đã phát hiện 218 mỏ và điểm mỏ khoáng sản, với 16 loại khoáng sản, chủ yếu là đá bazan, đá granit, cát xây dựng, than bùn, sét gạch ngói, antimon, boxits, bazan bọt, kaolin, opan, saphia, thạch anh, thiếc, vàng, wolfram, nước khoáng... Các loại khoáng sản phân bố rải khắp các huyện và được chia làm 5 nhóm như nhóm kim loại, nhóm nguyên liệu khoáng, nhóm vật liệu xây dựng, nhóm đá quý và bán quý, nhóm nước khoáng…

Với mục tiêu phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, hiện toàn tỉnh có 39 giấy phép hoạt động khai thác khoáng sản còn hiệu lực do UBND tỉnh Đắk Nông cấp và 2 giấy phép do Bộ TN-MT cấp. Ngoài các điểm khoáng sản được cấp phép khai thác, một số điểm quặng như vàng ở các xã Quảng Sơn, Đắk P’lao (Đắk Glong) đã được tỉnh triển khai biện pháp ngăn chặn, giải tỏa. Các nhóm khác thì đã được tiến hành thăm dò về trữ lượng và khai thác trong quy mô cho phép.

Những ngách hang kỳ ảo và bất ngờ của hang động Núi lửa Krông Nô. Ảnh tư liệu

Theo định nghĩa của UNESCO, di sản địa chất là những phần tài nguyên địa chất có giá trị nổi bật về măt khoa học, giáo dục, thẩm mỹ và kinh tế. Chúng bao gồm các cảnh quan địa mạo, các điểm lộ cổ sinh vật, các miệng núi lửa đã tắt hoặc đang hoạt động, các hang động, hẻm vực sông, hồ tự nhiên, thác nước; các rãnh tạo cảnh quan còn giữ lại những biến cố và bối cảnh địa chất; các đặc điểm mà tại đó có thể quan sát các quá trình địa chất đã và đang diễn ra. Vì vậy, trong khu vực CVĐC, các mỏ khoáng sản phân bố cũng khá đa dạng và nhiều chủng loại.

Theo ông Đàm Quang Trung, Giám đốc Sở TN-MT, việc xây dựng CVĐC đồng nghĩa với việc quy hoạch lại các dự án khai thác khoáng sản và các dự án liên quan, nhằm mục đích gìn giữ những điểm có giá trị về di sản địa chất và khai thác một cách hợp lý, phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, hiện nay việc điều tra đánh giá di sản địa chất, CVĐC trên địa bàn tỉnh vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Bởi theo quy định tại Điều 14, Nghị định 158/NĐ-CP của Chính phủ, việc điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản phải gắn liền với điều tra, đánh giá di sản địa chất, CVĐC. Tuy nhiên, công tác điều tra này chỉ dừng lại ở mức độ phát hiện trên bản đồ địa chất khoáng sản (tỷ lệ 1:200.000) nên chưa thể đánh giá được quy mô và triển vọng. Vì vậy, những thông tin tài liệu điều tra cơ bản về địa chất khoáng sản còn sơ lược, thiếu tính chính xác.

Cũng theo ông Trung, Nghị định 158 cũng quy định nội dung công tác điều tra, đánh giá di sản địa chất, CVĐV nhưng đến nay, Bộ TN-MT vẫn chưa có thông tư hướng dẫn về nội dung này. Ngành đã có văn bản đề nghị Bộ TN-MT hướng dẫn cụ thể công tác điều tra, đánh giá để xác định các điểm di sản cần bảo tồn nghiêm nghặt, các điểm khoáng sản địa chất đặc trưng trong khu vực CVĐC Núi lửa Krông Nô.