Đặc sắc Lễ hội Tả tài phán của người Hoa

Chủ trì buổi lễ là những vị thầy cúng danh tiếng được mời ở các nơi thuộc cộng đồng người Hoa

Lễ hội diễn ra trong khoảng 3 ngày, với nhiều nghi thức khác nhau như lễ dâng hương, lễ rước thần linh, lễ cầu thọ, lễ lên núi đao qua biển lửa, lễ cầu siêu… Có mặt chứng kiến, chúng tôi nhận thấy, cái đặc sắc trước hết đó là cách bài trí khu vực tổ chức lễ hội rất hoành tráng, trang phục, vật dụng sặc sỡ sắc màu, mang một nét rất riêng của đồng bào dân tộc Hoa. Bà con bước vào lễ hội với niềm vui, phấn khởi khi vừa kết thúc một năm cũ đạt nhiều kết quả trong việc sản xuất, làm ăn, góp phần nâng cao đời sống.

Lễ hội được tổ chức để cầu mong an bình, mưa thuận gió hòa, sức khỏe cho cộng đồng

Theo bà con cho biết, trước ngày lễ hội diễn ra, mọi người cùng góp sức, chuẩn bị các vật dụng cần thiết để trang hoàng, dựng nên các miếu thờ. Khu vực miếu thờ được thiết kế dành riêng cho hoạt động hành lễ gồm ba phần chính: cổng chào, cầu thí và nơi thờ cúng.

Khu vực cổng chào còn gọi là cổng thành, có ba cửa, cửa lớn chính giữa và hai cửa nhỏ hai bên. Phía trên cửa chính dựng cao lên đến 2 tầng. Cổng được làm bằng tre, trang trí giấy màu rực rỡ, dán những câu chữ Hán chào mừng những người đến tham dự. Bước qua cổng là vào nội thành cũng được trang trí hết sức sặc sỡ.

Từ trang phục đến các lễ vật cúng đều sặc sỡ sắc màu

Khu vực cầu thí cách cổng thành khoảng 10 m, hai bên tả, hữu của lều cầu thí là những cây nêu làm bằng tre do các gia đình mang đến. Trên những cây nêu treo những dải vải đỏ dài hàng chục mét, trên đó có viết nội dung cầu tế, niềm mong ước của các gia đình và được treo lên cao.

Khu vực thờ cúng chính là gian Chung Tổ Đường - nơi để những bài vị, chân nhang của những người tổ chức, các thí chủ tham dự và đăng lĩnh. Bên phải là Võ đàn - nơi để bàn thờ Bác Hồ và các vị thần linh, võ tướng. Bên trái là Văn đàn - nơi bài trí thờ Tam Bảo, Phật. Phía bên trong mỗi gian thờ có một bàn thờ, trang trí nhiều giấy màu sặc sỡ, long mão gắn lông công, nhiều hình ảnh liên quan đến các vị thần linh.

Cây nêu được làm bằng tre gắn với các dải vài - là cầu nối đưa ý nguyện con người đến với các vị thần linh

Ba cửa chính ngang hàng, dán nhiều câu chữ Hán ca tụng công đức, sự hiển linh, báo đáp. Những mảnh vải đỏ kéo dài từ hàng tre (cây nêu) tùy theo nội dung câu tế mà khi hành lễ được kéo nối với các gian thờ theo quy định như cầu phúc nối vào Văn đàn, cầu thọ nối vào Võ đàn. Trong khu vực từ chỗ hàng tre cầu thí đến Chung Tổ Đường được dùng làm đàn cho các thầy cúng hành lễ ngoài trời với bàn thờ tế, cây tre lớn, vật tế sống (bò, heo) và dựng đao cầu giải, đường dẫn qua dãy than hồng...

Có mặt chứng kiến, chúng tôi thấy việc tổ chức lễ hội, nhất là cách hành lễ của các vị thầy cúng có những hình thức khá lạ và hết sức thú vị. Trong khi cử hành lễ, các vị thầy cúng biểu diễn các nghi thức với dàn kèn trống cùng sự hỗ trợ của nhiều người khác. Các vị thầy cúng còn leo lên cột làm bằng cây gỗ lớn có cắm dao sắc nhọn để hành lễ. Bằng khả năng của mình, các vị thầy cúng leo lên thang sắc nhọn bằng chân không mà không hề bị xây xát. Vừa leo, các vị thầy cúng vừa cầu nguyện cho người dân trên địa bàn được bình an, hạnh phúc. Mỗi nghi thức đều có một bài cúng khác nhau. Ngoài cầu an, lễ hội còn cầu siêu cho các vong hồn của người đã khuất, mong về nhận các vật phẩm cúng tế của người dân.

Mọi người viết ý nguyện của mình lên tờ giấy đỏ

Ông Dzịp Hứng Phong, một người dân ở thôn Tân Lợi cho biết: “Với người Hoa chúng tôi, Lễ hội Tả tài phán có vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần. Vì vậy, cứ 5 năm một lần, bà con người Hoa trong thôn cũng như đang sinh sống trên địa bàn tỉnh đều tụ họp về đây để cùng nhau góp sức, góp công tổ chức lễ hội. Ngoài việc ôn lại truyền thống dân tộc, lễ hội còn là dịp để chúng tôi có thể gặp gỡ người thân, động viên, chia sẻ kinh nghiệm làm ăn, xây dựng cuộc sống”.

Nghi thức lên đao, vượt biển lửa của các thầy cúng

Theo ông Vũ Quang Luật, Phó Chủ tịch UBND xã Đắk Ru, toàn xã có 100 hộ dân là đồng bào Hoa, sinh sống tập trung ở thôn Tân Lợi. Những năm qua, cùng với việc thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đồng bào Hoa luôn đoàn kết, tích cực phát triển kinh tế, vươn lên trong cuộc sống. Đồng bào cũng xin phép chính quyền địa phương tổ chức lễ hội truyền thống của dân tộc mình như Lễ hội Tả tài phán. Tại lễ hội, đồng bào còn quyên góp làm từ thiện, giúp đỡ các hộ gia đình nghèo trong xã còn khó khăn. Lễ hội Tả tài phán thực sự là một nét văn hóa đặc sắc, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn.