Phù điêu chim thần Garuda diệt rắn

Mỹ Bình| 23/02/2018 09:37

Cuối tháng 12/2017, Thủ tướng Chính phủ vừa có Quyết định số 2089 công nhận 24 hiện vật và nhóm hiện vật là bảo vật quốc gia; trong số đó có cặp phù điêu chim thần Garuda diệt rắn bằng chất liệu đá cát, niên đại khoảng giữa thế kỷ XIII, hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng Tổng hợp Bình Định.

ADQuảng cáo

Phù điêu chim thần Garuda được công nhận bảo vật quốc gia đang lưu giữ tại Bảo tàng tổng hợp Bình Định

Cặp phù điêu chim thần Garuda được phát hiện, khai quật tại phế tích Tháp Mắm, thuộc địa phận thôn Vạn Thuận, xã Nhơn Thành, huyện An Nhơn (nay là khu vực Vạn Thuận, phường Nhơn Thành, thị xã An Nhơn) vào năm 1934 và năm 2011. Trong hai bức phù điêu chim thần Garuda diệt rắn, có một bức còn nguyên vẹn, một bức phù điêu bị vỡ phần đầu rắn Naga và phần đôi cánh của chim thần Garuda.

Cặp phù điêu chim thần Garuda quay đầu hướng vào nhau. Hai bức phù điêu được thể hiện gần giống nhau. Chim thần Garuda cách điệu hình đầu chim, thân người với tư thế đứng thẳng, đầu nghiêng qua một bên, phần thân hướng về phía trước, đôi cánh xòe ra hai bên, hai chân hơi khụy xuống.

Trong thần thoại của Ấn Độ, Garuda là loài chim thần được coi là vua của mọi loài chim. Garuda là kẻ thù truyền kiếp của rắn Naga, bởi lẽ mẹ Garuda bị mẹ rắn Naga giết chết nên chim thần Garuda và rắn Naga có mối thù với nhau. Hễ gặp rắn Naga là chim thần Garuda liền xé xác trả thù. Sau này, thần Vishnu thu  phục được và Garuda trở thành vật cưỡi của thần.

ADQuảng cáo

Chim thần Garuda là hình tượng phổ biến trong nghệ thuật điêu khắc Champa. Hình tượng Garuda trong điêu khắc Chăm thường gắn với thần Vishnu hoặc trong tư thế diệt rắn Naga. Hình tượng chim thần Garuda được ghi nhận sớm nhất là trên bệ thờ Mỹ Sơn E1. Sau này trải qua nhiều giai đoạn, hình tượng chim thần Garuda lại có sự thay đổi về hình dáng cũng như họa tiết trang trí. Phù điêu chim thần Garuda diệt rắn tại tháp Mắm cũng thể hiện theo một cách riêng mà không có bức phù điêu chim thần Garuda nào có trước đây.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, cặp phù điêu chim thần Garuda diệt rắn với cách thể hiện độc đáo, đầu nhìn nghiêng, thân hướng phía trước, tạo hình đối xứng, sự cường điệu về tạo hình cơ thể, đeo đồ trang sức dày đặc, mang đặc trưng của phong cách Tháp Mắm cùng với chức năng trang trí trên bờ tường cửa tháp tạo nên tính chất hoành tráng, uy nghiêm của kiến trúc chỉ có phát hiện tại phế tích tháp Mắm.

Đặc biệt hơn, cũng tại phế tích Tháp Mắm phát hiện được các tượng chim thần Garuda trang trí góc chân tháp tạo dáng thành cột hình người, mang đặc điểm của phong cách nghệ thuật Khmer. Về cách tạo hình tư thế và chức năng cũng hoàn toàn khác so với các bức phù điêu Garuda diệt rắn nói trên.

Có thể nói, phù điêu chim thần Garuda diệt rắn phát hiện ở phế tích Tháp Mắm không chỉ mang tính hình thức độc đáo trong nghệ thuật điêu khắc Champa mà còn trong nghệ thuật điêu khắc của Đông Nam Á, bởi vì chỉ có tại phế tích Tháp Mắm mới có loại hình phù điêu chim thần Garuda diệt rắn đặc biệt này, ngay cả các di tích Chăm cùng không gian hoặc thời gian cũng không phát hiện được.

ADQuảng cáo
(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Phù điêu chim thần Garuda diệt rắn
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO