Truyện ngắn: Bà cụ bán rau

- Em ơi, ra đây anh nói này! Dừng việc sắp xếp đống bát đĩa vào kệ, cô rảo bước ra:

- Có chuyện gì thế anh? Kín vừa kéo tay Xuân ra trước cửa nhà, anh vừa chỉ tay về phía trước:

- Em nhìn kìa! Bà cụ trông già thế mà còn phải đi chợ. Dễ bà cũng ngoài 70 tuổi rồi ấy chứ. Khổ! Tết nhất đến rồi mà còn bưng bê mấy thứ lặt vặt đi bán. Hồi nãy đi qua trước cửa nhà mình, anh thấy trong cái thúng nhỏ của bà ấy chỉ có mấy bó rau xanh, dọc mùng với mấy cái măng tre. Nhìn bà cụ thấy tội quá. Xuân nhìn theo bóng cụ, người đàn bà nhỏ thó, trên đầu đội cái nón lá rách mướp với vẻ mặt đầy thương cảm, rồi lại nhìn chồng thở dài:

Tội nghiệp bà cụ! Lẽ ra ở tuổi này phải được nghỉ ngơi tuổi già, được cháu con phụng dưỡng, đằng này...  Nói rồi, cô lững thững bước xuống nhà dưới tiếp tục với công việc của mình. Bóng của bà lão xa dần. Kín chép miệng rồi cũng ngồi vào bàn lách tách gõ máy tính, chộn rộn những mong hoàn thành công việc trước thềm năm mới đã cận kề.

Ảnh minh họa

Vợ chồng Xuân thuê căn nhà này ở trọ mới được hơn hai tháng. Nhà sát mặt đường, thuận lợi cho việc anh chị đi dạy cũng như đưa hai con đi học, lại còn gần chợ huyện nữa. Tuy ra trường đã gần mười năm, nhưng vợ chồng chị vẫn phải đi thuê trọ. Đồng lương giáo viên hai vợ chồng lo chuyện sinh hoạt, cho con chuyện học hành, còn chút đỉnh dành dụm cố gắng lắm mới mua được miếng đất,... Sợ chị Xuân và hai con buồn nên anh Kín vẫn thường hay an ủi:

- Vợ chồng mình cố gắng tích góp. Dăm ba năm nữa sẽ có nhà ở em ạ. Chị Xuân hiểu suy nghĩ của chồng nên chỉ cười. Chị thủng thẳng:

Mình nghèo, nhưng thấy nhiều người còn nghèo khổ hơn. Vợ chồng con cái có chỗ ăn chỗ ở như hiện tại là vui rồi. Miễn sao gia đình luôn ấm êm, hạnh phúc thì dù khổ đến mấy cũng sẽ vượt qua thôi. Những khi nghe chị thủ thỉ như vậy, anh Kín lại có cảm giác rưng rưng.

Đang mải miết suy nghĩ, thấy vợ bước ra, anh Kín mỉm cười âu yếm. Chân bước, một tay cầm cái làn nhựa, tay kia chỉnh lại cái áo khoác, cái mũ vải đội đầu, miệng chị đon đả:

- Anh làm việc đi. Em xuống chợ mua ít đồ tết đây!

- Ừ. Em đi đi.

Chợ tết có khác. Không khí khác hẳn ngày thường. Đông vui, nhộn nhịp hơn. Hàng hóa đủ loại, đủ sắc màu. Ai nấy nô nức mua sắm những đồ cần thiết cho gia đình mình trong dịp tết. Chị nghe rõ tiếng người phụ nữ bên cạnh đang phân trần với một người khác khi chọn đồ tết:

- Ôi dào! Một năm chỉ có mấy ngày tết. Mua sắm thoải mái một chút cho lũ trẻ ở nhà được vui vẻ. Người kia cười phá lên. Có vẻ đồng tình, miệng nói, tay chỉ về phía giỏ đựng đồ của mình:

- Đây này, dạo chợ mới có một hồi mà một giỏ đồ chật cứng rồi. Thấy mọi người vui vẻ, chị cũng vui lây.

Đang ngó nghiêng xung quanh, không biết nên mua gì trước, mắt chị bỗng dừng lại ở nơi một bà lão đang ngồi. Chị nhận ra, đó là bà lão khi nãy đi ngang qua trước cửa nhà chị. Một miếng ni lông trải trên nền đất, trên đó bày ra ba, bốn bó rau cải, rau muống được bó lại một cách vụng về. Bên cạnh là ba bó dọc mùng nho nhỏ, hai cái măng tươi. Buông cái nhìn vào dòng người qua lại nườm nượp trước mặt, giọng bà khản đặc, run run:

- Mua đi bà con ơi! Mua giùm già đi!

Nhìn bà, lòng Xuân se sắt. Gương mặt bà già nua, nước da nổi đồi mồi, đôi mắt kèm nhèm chốc chốc lại chớp chớp lia lịa. Xuân nhìn thấy tuổi tác hiện rõ qua những hằn ngang dọc trên trán, trong đôi mắt sâu hoắm và miệng móm mém vì hàm răng cái còn cái mất của bà. Giường như câu chào hàng của bà không được mấy ai hưởng ứng. Có người dừng lại, chăm chăm nhìn mớ hàng rồi lẳng lặng bỏ đi không nói tiếng nào.

Xuân dạo một vòng quanh chợ. Chị mua những thứ cần thiết rồi trở ra con đường cũ. Chợ ngày tết đông kịt người. Không khí chen lấn, đổ xô mua sắm khiến chị đau đầu, muốn nhanh trở về nhà. Thấy bà cụ vẫn ngồi bệt bên mấy bó rau chưa có người mua, Xuân lại gần rồi ngồi xuống trước gian hàng của bà:

- Bà bán cho con hết mấy bó rau này nhé! Nghe Xuân nói, bà cụ ngạc nhiên. Sợ mình nghe nhầm, bà còn hỏi lại:

- Cô nói muốn mua hết mấy bó rau còn lại này hả?

- Dạ. Để con mua hết luôn. Bà cụ nở nụ cười. Cẩn thận đếm lại mấy đồng tiền lẻ bán được, bà nhìn Xuân đầy vẻ cảm ơn. Sau một hồi nói chuyện, Xuân ít nhiều biết được gia cảnh của bà.

Chồng bà mất sớm. Hai cô con gái của bà đã lấy chồng xa, lâu lâu mới về thăm mẹ một lần. Hoàn cảnh của hai con gái cũng khó khăn nên chẳng giúp gì nhiều được cho bà. Thời còn trẻ thì bà làm mấy sào lúa đủ ăn trong năm. Giờ già cả, bà cặm cụi với luống rau xanh trong vườn ngày hai buổi. Cứ dăm ba bữa lại có mớ rau đem xuống chợ bán mua đồng mắm đồng muối hay thuốc thang khi đau ốm. Nhiều người khuyên bà đến ở với con gái nhưng bà không đi. Bà bảo tuy có tuổi nhưng còn sức thì còn làm, không muốn phụ thuộc ở con cái. Trong giọng bà nói, Xuân nhận thấy vẻ đẹp đáng trân trọng của bà lão nghèo. Chờ bà cụ mua xong mấy con cá nục hấp, Xuân ngỏ ý:

- Để con chở bà về nhà.

- Cô tốt quá. Nhưng có phiền cho cô không?

- Không sao bà ạ. Nhà con ở cũng gần đấy. Thấy bà cười, Xuân cũng vui phơi phới.

Dừng xe trước cửa ngõ, ngôi nhà mái ngói, ngả màu theo thời gian. Mảnh vườn nhỏ với hai luống đất được bà trồng đủ loại rau. Chỗ này đám rau muống vừa mới được hái sát gốc; chỗ kia, đám mồng tơi đang nhú lên những chồi non xanh mượt; cạnh đó là đám dọc mùng xanh bắt mắt. Rồi phía sau nhà là khóm tre, cây to cây nhỏ nối nhau vươn lên che mát cả một góc vườn nhà.

- Tết đến rồi, sao bà vẫn chưa sắm sanh gì cả? Xuân lên tiếng hỏi. Bà nhìn Xuân, giọng trầm xuống:

- Đã từ mấy năm nay rồi, tết đến, tôi chỉ mua ít ngũ quả về thắp nhang ông bà tổ tiên, làm thêm mấy món ăn cúng chiều 30, sáng mùng 1 thôi. Mình nghèo mà cô. Chắc ông bà tổ tiên không vì thế mà trách mình. Bà nhìn Xuân rồi lại nhìn ra ngoài sân, nơi bóng nắng đang trải một mùa vàng óng trên mấy luống rau xanh.

Ngồi lại trò chuyện một lúc, Xuân phải chào bà ra về. Bóng Xuân khuất dần cuối con ngõ dài hun hút. Cô miên man nghĩ đến niềm vui nho nhỏ từ việc mình mới làm, nghĩ đến bà cụ và biết bao người khác cũng có hoàn cảnh sống như thế.