Gặp đồng đội giữa thủ đô

Hà Nội, những ngày tháng Tám...

Ông Chinh đưa bàn tay run run ấn nút trên máy cassette cũ kĩ đặt trên kệ. Chiếc máy này ông giữ gìn đã lâu, trải qua bao nhiêu tháng năm, bao nhiêu cuộc chuyển đi và bao nhiêu biến động, đổi thay của đất nước. Cái máy vẫn còn nguyên vẹn. Giờ đây, nó yên vị trong căn phòng nhỏ tróc sơn trên tầng gác mái cao cao giữa lòng thủ đô cổ kính. Hà Nội những ngày vào thu se lạnh, tiết trời không oi ả như mùa hè, không rét ngọt như mùa đông mà dịu dàng như người tình thủy chung của đất nước. Trong căn phòng đó, ông Chinh sống những ngày yên bình. Cuộc đời ông đã trải qua những ngày thăng trầm, đạn bom, giông bão. Thi thoảng, ông Chinh mới vận lại bộ quân phục ông trân trọng gìn giữ trong tủ suốt mấy mươi năm, đeo huân chương, tay chống gậy thập thững ra nghĩa trang thăm mộ vài đồng đội cũ.

Hà Nội vẫn ngát xanh như mùa thu. 

“... Em nghe chăng, trong lắng sâu nơi hồng trái tim mình

 Hà Nội mùa thu, ôi xao xuyến trong lòng ta

Như bâng khuâng, nghe gió đưa

Vang vọng giữa Ba Đình...”

Ông Chinh thường hay kể cho hàng xóm nghe chuyện hồi xưa ông đi chiến đấu. Bao giờ ông cũng bắt đầu bằng cái vỗ đùi, tặc lưỡi: “Oai hùng lắm! Oanh liệt lắm các bác ạ!”. Rồi ông say mê kể về những người đồng đội của mình, về Hà Nội năm xưa trải qua bao cuộc kháng chiến trường kì, dẫu khó khăn, gian khổ nhưng luôn anh dũng, kiên trung, dệt nên những trang sử hào hùng. Ông Chinh khua tay, múa chân. Sống gần trọn một thế kỉ mà trông ông vẫn còn khỏe khoắn, dẻo dai. Người ông cao, hơi gầy. Tóc ông trắng. Đôi mắt ông hiền từ và khuôn mặt lấm tấm những đốm đồi mồi. Đất nước thanh bình, ông sống giữa thủ đô Hà Nội, trên tầng gác mái, với những thú vui tuổi già, an nhàn. Đời ông an nhiên. Nơi ban công gỗ bé xíu, ông Chinh vốc mấy chậu đất rồi ươm cây, trồng rau, trồng hoa. Sáng sáng ông xách nước ra ban công tưới cây, bật máy cassette nghe nhạc tiền chiến rồi bỗng dưng thấy lòng mình phơi phới lạ thường. Ông hát râm ran. Ông trang nghiêm chào lá quốc kì mỗi buổi sáng đầu tuần trên tầng gác mái của mình. Cuộc đời quân ngũ đã ăn sâu vào máu huyết của ông, không thể nào dứt được...

*

Sáng nay, ông Chinh lại vận quân phục, đội mũ, chống gậy một mình ra nghĩa trang.

Hà Nội nắng nhạt. Gió thổi nhẹ vào phố. Những bức tường tróc sơn phủ rêu như lim dim trong nắng vàng mùa thu. Hà Nội muôn đời xinh đẹp và cổ kính. Buổi sáng nghĩa trang không đông. Hình như có một đoàn người từ phương Nam đã đến đây từ sớm, những nén hương cháy dở, thơm phức, khói theo gió phảng phất trong không gian. Ông Chinh ngậm ngùi. Đồng đội của ông năm xưa rất nhiều người nằm lại nơi nghĩa trang này. Bởi thế, ông thường ra đây chuyện trò hoặc ngồi yên lặng hàng giờ bên những ngôi mộ khắc tên quen để lắng nghe tiếng vọng về từ cõi xa xăm nào đó. Những người năm xưa đi chiến đấu cùng ông, cùng chia ngọt sẻ bùi, đồng cam cộng khổ... bây giờ hầu hết đã nằm xuống. Ông nghĩ thầm: ngày mai, ngày kia... rồi mình cũng nằm lại đây cùng đồng đội anh em.

Hình như có tiếng khóc đâu đây. Ông Chinh trông thấy một cụ già đang khom lưng, đi từ ngôi mộ này đến ngôi mộ khác. Cái dáng còng còng ấy sao quen quá. Cụ già kia cũng mặc quân phục, đầu đội mũ như ông. Ông lặng lẽ bước đến. Biết đâu là đồng đội xưa. Ông đằng hắng rồi khe khẽ hỏi:

- Đồng đội đã yên nghỉ cả rồi. Chúng mình già, cũng sắp được đi gặp họ rồi! Thôi, đồng chí đừng khóc nữa.

Đã lâu rồi ông Chinh không gọi ai là đồng chí. Tự dưng ông thấy mình lâng lâng, một chút tự hào, một chút xúc động, như đang sống lại những ngày chiến đấu dũng cảm, hào hùng.

Cụ già kia đưa tay lau mắt, từ tốn đáp:

- Cũng vì lâu lắm, mấy chục năm rồi tôi không có dịp viếng mộ đồng đội xưa, giờ gặp lại tôi mừng quá đồng chí ạ!

Ông Chinh ngạc nhiên:

- Thế đồng chí đánh trận nào?

- Ngày ấy, tôi cùng đồng đội đứng lên giành chính quyền ở Hà Nội đây này. Quyết liệt lắm! Sôi sục lắm.

Mắt cụ già ngấn nước. Cụ kể chuyện xưa bằng niềm tự hào của con người Việt Nam mang trong mình dòng máu hùng anh, quả cảm.

Ông Chinh giọng run:

- Vậy... đồng chí là...

Cụ già đứng trang nghiêm, tay giơ lên chào ông Chinh như cách chào nhau quen thuộc trong chiến đấu:

- Tôi, Trần Trung Tánh.

- Trời ơi, đồng chí Tánh. Tôi... Chinh đây này. Chinh, bị mảnh lựu đạn phạt trúng chân, đồng chí cõng tôi từ chiến trường về đơn vị cứu thương đấy, anh nhớ chứ?

Đồng đội nhận ra nhau, mừng mừng tủi tủi. Hai người ôm chặt lấy nhau tưởng như nghẹt thở.

- Đồng chí Chinh. Trời ơi, mấy chục năm rồi còn gì nữa?

Ông Chinh nghẹn ngào. Hai người già kéo nhau ra ngồi bên nấm mộ đồng đội. Họ lần lượt điểm lại những cái tên một thuở đồng hành cùng nhau trên bước đường chiến đấu gian lao, dầu dãi. Có người hi sinh trong trận chiến. Có người ra đi vì tuổi già. Người già thường khó khóc, vậy mà nước mắt của hai người đồng đội vẫn lặng lẽ rơi.

- Hòa bình tôi vào Nam sinh sống. Bao lần muốn Hà Nội tìm lại mộ đồng đội xưa để đốt nén hương, tâm sự với anh em. Vậy mà đến bây giờ tôi mới có dịp ra đây. Ngỡ là không ai còn sống, ai ngờ gặp lại đồng chí, tôi mừng lắm đồng chí ạ!

Ông Chinh vỗ vai đồng đội.

Thều thào:

- Thế hệ chúng mình già hết cả rồi, sắp đi theo đồng đội anh em rồi! Gặp nhau một lần trong đời cũng gọi là quý hóa.

Người già khe khẽ gật đầu. Hai người ngồi bên nhau, rưng rưng, bồi hồi. Họ như sống lại những tháng ngày chiến đấu dũng cảm. Bên tai họ vọng lời hát năm nào trên đường ra trận: “Đoàn vệ quốc quân một lần ra đi - Nào có sá chi đâu ngày trở về - Ra đi ra đi bảo tồn sông núi - Ra đi ra đi thà chết không lui”...

*

Chiều nay, ông Chinh mặc quân phục, đội mũ, chống gậy tiễn người đồng đội của ông ra nhà ga. Người đồng chí ấy sẽ đi chuyến tàu đêm vào phương Nam, giã từ ông Chinh và Hà Nội mùa thu ông đã từng gắn bó thời trai trẻ.

Đoàn tàu chuyển bánh tiến về miền Nam yêu thương, miền Nam máu thịt.

Ông Chinh nhìn theo, ngả mũ, cúi đầu nghiêm nghị chào, cách mà những người lính vẫn thường chào nhau những ngày chiến đấu...