Tạp bút: Tháng Tư, ra đồng bắt cá…

Từ sáng sớm, khi mặt trời chưa thức dậy, chúng tôi đã í ới nhau vang động cả làng rồi hàng chục đứa hồ hởi vác nơm kéo nhau ra đồng, úp dọc các kênh mương. Đây là những chiếc nơm mới được mua về hoặc được sửa lại cẩn thận nên rất tròn vành, đều nan và chắc chắn. Nơm thường chỉ bắt được cá to như cá chuối, cá chép và úp nơm là công việc khá mệt bởi diễn ra nhanh và liên tục. Úp nơm cần đông người để đánh động cá khiến chúng hoảng mà chẳng biết trốn đi đường nào. Chúng tôi chia nhau dàn ra khắp mương để úp, nhiều khi ham quá úp cả vào gót chân nhau, đau điếng. Mỗi khi thấy nơm “lục ục” chắc tay thì lại hô lên bởi chắc chắn bắt được cá to và cố gắng ấn nơm sâu xuống, thò tay vào mò rồi lôi lên con chuối hoặc con chép. Cá chuối sộp thường to hơn mà hiền lành hơn nhưng thịt không ngon bằng cá chuối hoa. Nếu là cá chép thì bé nhất cũng phải bằng bàn tay, thậm chí có khi bắt được những con trên dưới một cân. Nhiều lần cá to quá, tôi phải nhờ người lớn tuổi hơn bắt giúp. Những con cá béo ú, nần nẫn thịt được ném lên bờ nằm giẫy đành đạch, miệng và mang thở phập phồng, trông thật hấp dẫn.

Đến khi cá to đã vãn thì chúng tôi chuyển sang đánh bũng. Bũng thường dài khoảng mét rưỡi, miệng hình bán nguyệt rộng chừng một vòng tay người lớn, thân bũng được đan thưa thoáng bằng nan tre vót nhỏ như que tăm, thon dần về phía cuối. So với nơm thì bũng thường chỉ bắt được cá nhỏ nhưng lại bắt được nhiều loại cá hơn, ngoài ra còn bắt được cả tôm, cua nữa. Đánh búng thì chỉ cần hai người đánh dọc hai bên con mương rộng chừng hai mét. Đặt bũng sát bờ, lấy chân khùa nước từ ngoài vào miệng bũng rồi giật mạnh, dốc bũng về phía sau. Mỗi mẻ bũng ít nhất phải được dăm ba con cá như cá rói, cá mương, cá rô… hoặc vài con tôm cờ. Hai người đánh từ đầu mương đến cuối mương phải mất một buổi sáng và thường cũng được vài giỏ cá.

Chợ quê bây giờ không còn thấy ai bày bán bũng, nơm, lờ đó; cũng như chẳng còn mấy người giữ được những đồ dùng bắt cá ấy nữa. Ra ngoài đồng, nhìn xuống thấy nước trong veo và không còn gặp bóng dáng của đứa trẻ nào xì xụp bắt cá trên con mương ngày trước nữa. Tôi lôi chiếc bũng từ trên gác bếp xuống và xách giỏ ra đồng cho bõ nhớ. Lặn lội cả buổi sáng mà cũng chỉ được vẻn vẹn một đĩa cá vơi nên động đũa không đành, lại bần thần chống đũa nhìn ra…