Cùng phối hợp quản lý, đôn đốc các doanh nghiệp tham gia các loại hình bảo hiểm

Đại diện Bảo hiểm Xã hội tỉnh tư vấn về chế độ BHXH cho công nhân Nhà máy Alumin Nhân Cơ (Đắk R'lấp)

Khó khăn trước hết thể hiện ở việc phối hợp, trao đổi các thông tin về tình hình thành lập, giải thể, sử dụng lao động và thực hiện các chính sách về BHXH của doanh nghiệp chưa thường xuyên. Theo thống kê, tính đến hết tháng 2/2017, toàn tỉnh có khoảng 4.011 doanh nghiệp, đơn vị; trong đó có 2.014 doanh nghiệp đang hoạt động (chiếm 50,2%), 1997 doanh nghiệp, đơn vị ngưng hoạt động, bỏ địa chỉ kinh doanh.

Sau khi cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, đi vào hoạt động, hầu hết các doanh nghiệp mới chỉ quan tâm đến đăng ký mã số thuế mà không khai trình, thông báo việc sử dụng lao động với cơ quan lao động địa phương. Doanh nghiệp chấp hành chưa nghiêm các quy định pháp luật về lao động. Trong khi đó, các cơ quan quản lý liên quan thì chưa thường xuyên trao đổi thông tin về hoạt động của doanh nghiệp. Vì vậy, việc nắm bắt tình hình hoạt động của doanh nghiệp mới thành lập nói chung và tình hình tuyển dụng, sử dụng lao động, tham gia bảo hiểm cho người lao động nói riêng gặp những rào cản vô hình.

Một khó khăn nữa đó là ý thức chấp hành pháp luật về BHXH của người sử dụng lao động chưa tốt, quan hệ lao động trong doanh nghiệp không rõ ràng. Phần lớn doanh nghiệp của tỉnh là những doanh nghiệp có quy mô nhỏ, sử dụng ít lao động, thường xuyên biến động theo mùa vụ, nên quan hệ lao động còn ít nhiều mang tính gia đình, không có bộ phận chuyên trách làm công tác nhân sự. Từ đó, doanh nghiệp không thực sự quan tâm thực hiện các quy định về BHXH đối với người lao động. Không ít doanh nghiệp cũng thường không xây dựng thang lương, bảng lương, không ký hợp đồng lao động mà chỉ sử dụng lao động trong một thời gian ngắn rồi cho nghỉ để không phải đóng BHXH cho người lao động.

Hiện nay, các chế tài quy định về xử phạt, xử lý đối với doanh nghiệp vi phạm quy định về BHXH còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe, bắt buộc doanh nghiệp phải thực hiện. Công tác thanh, kiểm tra, hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện pháp luật lao động, BHXH chưa được thường xuyên, hiệu quả còn thấp. Trên thực tế, việc thanh, kiểm tra tình hình thực hiện pháp luật lao động, BHXH đối với doanh nghiệp được thực hiện theo kế hoạch thanh tra chung của tỉnh để hạn chế sự chồng chéo trong thanh tra giữa các sở, ngành. Vì vậy, số lượng doanh nghiệp được thanh, kiểm tra trong năm ít, chủ yếu tập trung ở các doanh nghiệp có lao động nhiều.

Tại Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Chương trình hành động số 24 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012-2020 mới đây, đại diện các sở, ngành liên quan cho rằng, để khắc phục tình trạng trên thì cấp ủy, chính quyền cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo công tác BHXH, BHYT, BHTN. Các cấp ủy đảng trong các doanh nghiệp, tổ chức công đoàn cần phát huy vai trò, chức năng của mình nhằm bảo vệ quyền lợi cho người lao động. Trong trường hợp có tranh chấp về lao động thì cấp ủy đảng, tổ chức công đoàn phải đứng ra làm trung gian giải quyết, không để dây dưa, phát triển, dẫn đến đình công. Các sở, ngành, đơn vị liên quan cần tăng cường sự phối hợp, theo dõi, nắm bắt tình hình thành lập, giải thể, sử dụng lao động trong các doanh nghiệp.

Sở Kế hoạch - Đầu tư cần cung cấp cho các sở liên quan về danh sách doanh nghiệp thành lập mới, tạm ngưng hoạt động, giải thể, phá sản… để nắm bắt, theo dõi. Các sở ngành cũng cần phối hợp kiểm tra liên ngành đối với doanh nghiệp sau khi thành lập, đi vào hoạt động cũng như hướng dẫn thực hiện các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, sử dụng lao động.

Việc tổ chức các đợt tập huấn về pháp luật lao động, BHXH cho người sử dụng lao động và người lao động để các bên nắm được những quy định của pháp luật liên quan đến BHXH, từ đó tự giác chấp hành việc tham gia BHXH cũng cần được chú trọng. Đối với các doanh nghiệp cố tình trốn đóng BHXH không chấp hành pháp luật lao động thì cần phải kiên quyết, xử lý nghiêm.