Nhiều thay đổi trong việc tham gia bảo hiểm xã hội

 Thêm 2 nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc

Theo BHXH Việt Nam, từ ngày 1/1/2018, luật BHXH bổ sung một số đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Đó là, người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng; người lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề, giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Chính phủ.

Trao đổi tại Hội nghị cung cấp thông tin định kỳ về BHXH, BHYT tổ chức mới đây, bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, Phó Trưởng Ban Thu (BHXH Việt Nam) cho biết, khi điều chỉnh luật BHXH, việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc sẽ gặp nhiều khó khăn. Bởi thực tế hiện nay, số lượng lao động tham gia BHXH còn khá khiêm tốn.

Theo Tổng Cục thống kê, hiện nay, cả nước chỉ có gần 50% doanh nghiệp đang hoạt động tham gia BHXH. Mặc dù vậy, ngành sẽ tích cực triển khai các giải pháp để vận động, thu hút người dân tham gia BHXH. Bên cạnh việc đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, ngành sẽ tập trung thực hiện tốt các chế độ, chính sách đối với người tham gia BHXH.

Đồng thời, BHXH Việt Nam cũng yêu cầu BHXH các địa phương phải tăng cường thực hiện thanh tra chuyên ngành tại các đơn vị, doanh nghiệp, nhất là xử lý nghiêm những trường hợp cố tình vi phạm pháp luật BHXH. BHXH các địa phương cũng sẽ cung cấp thông tin, hồ sơ cho cơ quan liên đoàn lao động khởi kiện các doanh nghiệp trốn đóng, nợ đóng BHXH...

Tăng mức đóng BHXH

Hiện nay, tiền lương phải đóng BHXH bắt buộc được quy định trong luật BHXH năm 2014 và được hướng dẫn trong Nghị định 115 và Thông tư số 59 của Bộ Lao động, Thương binh và Xã Hội. Theo đó, tiền lương đóng BHXH bắt buộc từ 1/1/2016 và hết năm 2017 dựa trên mức lương và phụ cấp lương. Tuy nhiên, từ ngày 1/1/2018, BHXH bắt buộc đóng trên mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác. Trong đó, khoản bổ sung phải xác định được mức tiền cụ thể, cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương.

Các khoản bổ sung khác không bao gồm: Tiền thưởng theo quy định tại Điều 103 của Bộ luật Lao động; tiền ăn giữa ca; các khoản hỗ trợ khi người lao động có thân nhân bị chết, người lao động có người thân kết hôn, sinh nhật của người lao động, trợ cấp cho người lao động gặp hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác không liên quan đến thực hiện công việc hoặc chức danh trong hợp đồng lao động.

Theo BHXH Việt Nam, việc đóng BHXH trên tiền lương thực tế nhằm bảo đảm quyền lợi cho người lao động. Khi người lao động nghỉ hưởng chế độ ốm đau, thai sản, nghỉ hưu..., mức hưởng sẽ cao hơn. Tuy nhiên, việc tăng mức đóng BHXH sẽ tác động không nhỏ đến chi phí của các doanh nghiệp. Nếu cấu phần tiền lương chi trả cho người lao động của doanh nghiệp ở mức cao thì việc điều chỉnh tăng mức đóng từ các khoản phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác sẽ tác động không đáng kể.

Ngược lại, nếu cấu phần tiền lương chi trả cho người lao động của doanh nghiệp từ trước đến nay ở mức thấp, các khoản phụ cấp và các khoản bổ sung khác cao thì việc điều chỉnh tăng mức đóng BHXH từ 2018 sẽ tác động đến việc chi trả của doanh nghiệp.

Trong khi đó, mức đóng của người lao động như thế nào hoàn toàn phụ thuộc vào việc doanh nghiệp xây dựng thang bảng lương và quy chế trả thưởng. Điều này sẽ khiến không ít doanh nghiệp tìm cách lách luật để né đóng BHXH cho người lao động. Trước thực tế đó, BHXH Việt Nam đã xây dựng kế hoạch liên thông với cơ quan thuế để thu BHXH theo tiền lương doanh nghiệp kê khai.

Hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện

Thời gian qua, luật BHXH đã có nhiều bổ sung, điều chỉnh về chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tham gia BHXH, nhất là loại hình BHXH tự nguyện. Tuy nhiên, việc thu hút, mở rộng đối tượng tham gia BHXH tự nguyện hiện vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Hàng năm, số đối tượng tham gia BHXH tự nguyện có tăng nhưng rất chậm. Trong số 243.000 người cả nước tham gia BHXH tự nguyện hiện nay, chỉ có khoảng 30% là đối tượng mới, 70% còn lại là những người đã có thời gian tham gia BHXH bắt buộc, đóng tiếp BHXH tự nguyện để đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Trước thực tế đó, từ ngày 1/1/2018, ngân sách Nhà nước hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện. Cụ thể, mức hỗ trợ sẽ bằng 30% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ nghèo; 25% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ cận nghèo và 10% đối với các đối tượng khác. Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH tự nguyện thực tế của mỗi người nhưng không quá 10 năm. Hy vọng, đây sẽ là động lực để thu hút thêm nhiều người dân tham gia BHXH tự nguyện, bảo đảm an sinh xã hội, chăm sóc sức khỏe cho người dân.